Trước những quyết định khó khăn, cứ Thiền là sẽ có cách

 

Thiền tập rất hạn chế tư duy, vì khi tư duy ta thường bị cuốn vào dòng tư duy đó mà tách lìa thực tại, sự sống, và thực tế cho thấy hầu hết con người bị stress là do tư duy quá mức mà không dừng lại được.
 

Tuy nhiên, vì còn là con người, còn phải vật lộn với mưu sinh và duy trì các mối quan hệ tình cảm nên dù muốn dù không thì cũng phải tư duy, không thể không tư duy. Do vậy, rất cần có phương thức nào đó để tư duy một cách vô hại và còn mang lại lợi ích. Vì thế, Thiền để tư duy sáng suốt cũng là cách phù hợp để áp dụng khi có quá nhiều dòng tư duy làm xao động tâm trí chúng ta mỗi ngày.
 

Thực ra trong truyền thống tu tập chuyển hóa của đạo Phật cũng chấp nhận tư duy, nhưng mà phải là chánh tư duy – tư duy một cách đúng đắn. 

 

Trước tiên phải biết ta nên tư duy cái gì, chứ không phải nghĩ tới cái gì là tư duy cái đó. Thích đề tài đó thì không nói gì, nhưng nếu không ngăn được thói quen hay mổ xẻ, phân tích, lý luận, nhận xét, so sánh,… một cách vô thưởng vô phạt thì sẽ trở ngại cho việc định tâm và dễ bị loạn tưởng.
 

Khác với suy nghĩ, tư duy là đào sâu một vấn đề có nội dung rõ ràng, nên phải cần có sự đầu tư nghiêm túc và nhất là phải chọn lọc đề tài đàng hoàng để đỡ tiêu phí thời gian, năng lượng, và bớt xả “rác” vào trong kho tâm thức. Vậy nên, trước khi tư duy, ta phải tự vấn lại bản thân:

“Tại sao ta muốn tư duy vấn đề này”,

“Có thực sự cần thiết không?”,

“Có thể bỏ qua tư duy đề tài này không?”.
 

Nhưng phần lớn là ta bị tư duy chứ không phải muốn tư duy, tức là không chủ động tư duy, tư duy mà không hay mình tư duy, ý thức hoàn toàn chìm trong dòng tư duy mà không nắm bắt được nội dung tư duy, nên ta phải hỏi câu khác để đánh thức: “Ta có đang tư duy không? Đó là gì vậy? Tới đâu rồi?”.
 

Đề tài tư duy cần thiết, theo ta, thường là những đề tài phục vụ công việc làm ăn hay liên hệ tình cảm. Tuy nhiên, còn có những đề tài khác quan trọng hơn mà ta cần phải tư duy nhiều hơn, đó là: làm sao để làm chủ bản thân, làm sao để có bình an và hạnh phúc, làm sao để giúp người thân bớt khổ, làm sao để giúp cộng đồng tiến bộ, làm sao để sống một đời sống có ý nghĩa thực sự? Ngoài ra, chúng ta cũng có thể áp dụng 12 quy tắc của Thiền sư để có cuộc sống thanh tịnh hơn bao giờ hết.

Muốn tư duy cho thấu đáo một vấn đề, nhất là những vấn đề lớn, phức tạp, như đã nói là phải cần đủ năng lượng và sự tỉnh táo, cho nên việc chọn thời điểm nào để tư duy là hết sức cần thiết. Điều này rất khó vì thói quen hầu hết chúng ta là đụng đâu tư duy đó, tận dụng mọi lúc mọi nơi, kể cả lúc đang làm việc, nói chuyện điện thoại, họp hành, ăn uống, lắng nghe chia sẻ… và cả những khi nguy hiểm như đang lái xe, băng qua đường, sửa điện, xẻ gỗ,…
 

Thời điểm tư duy thích hợp hiệu quả nhất là buổi sáng sớm hay sau giờ ngồi Thiền, đầu óc ta lúc ấy chưa có nhiều “rác rến” nên nhìn thấu được nhiều thứ. Nhờ đó Thiền để tư duy sáng suốt hơn, có những quyết định không quá mang tính chủ quan.

Ngoài ra, những lúc làm những công việc nhẹ nhàng, thư thả và có tính chất lặp đi lặp lại mà uống trà, đi bộ,… vẫn có thể đem đề tài cần tư duy ra, hoặc nó tự động đến thì cứ hoan hỉ đón nhận.

Nói chung lúc nào thấy tâm trí và năng lượng ổn định, cộng với bối cảnh phù hợp thì cứ tư duy, miễn sao đừng để bị cuốn vào nó hoặc tư duy quá lâu mà đánh mất cơ hội tiếp xúc sâu sắc với thực tại đang diễn ra.
 

Trạng thái không tư duy, định tâm hay an trú trong hiện tại, thực ra là điều kiện rất cần thiết giúp cho tiến trình tư duy diễn ra nhanh, gọn và hiệu quả.

Tham khảo: Học thiền cơ bản qua 6 bước đơn giản

Thường khi tư duy, ta chỉ chú ý đến kết quả chứ ít khi quan tâm đến thái độ hay cách thức tư duy, trong khi điều này có ảnh hưởng đến kết quả tư duy, cả tâm tính và phẩm chất đời sống của ta nữa.
 

Trong khi tư duy ta vẫn nhớ duy trì sự tỉnh thức, cảm nhận hoàn toàn, hơi thở, quan sát cảm giác, và nhất là diễn biến tâm lý trong suốt tiến trình tư duy. Nếu thấy căng thẳng, thấy tư duy khá lâu rồi mà chẳng có kết quả gì, hoặc nhận ra mình đang cuốn vào dòng tư duy thì nên dừng lại, để lúc khác.
 

Nếu cần phải giải quyết gấp, trước khi quay lại tư duy, ta nên ngồi thiền vài phút cho vọng tưởng lắng xuống, chút ánh sáng trí tuệ hé lên, hoặc ít nhất là lấy lại chút năng lượng, cân bằng, và tỉnh táo. Thiền để tư duy sáng suốt hơn, tâm không còn xáo trộn vì quá nhiều lựa chọn làm rối tâm trí ta.

Trước khi tư duy một đề tài lớn, khó, rắc rối, ta cũng nên quay về thực tập thư giãn sâu, định tâm sâu, nạp đầy năng lượng rồi hãy bước vào “trận chiến”. Đừng chủ quan mà coi thường khâu chuẩn bị, tư duy đôi khi cần sự bình tâm sáng suốt hơn là sự thông minh, lanh lẹ.
 

Để bớt rối rắm và tư duy hiệu quả, ta nên viết ra những gì cần tư duy, sắp xếp các đề tài cần thiết theo thứ tự, gạch bỏ bớt những đề tài không cần thiết hay không liên quan, đánh dấu những đề tài chưa thể giải quyết liền được.

Viết ra cẩn thận từng dòng tư duy còn giúp ta nhìn rõ hơn và sâu hơn vấn đề, bởi khi viết ta tập trung hơn vào đề tài mà không dễ bị chi phối bởi các đề tài khác.
 

Điều đặc biệt là khi tâm ta đã tĩnh lại, vững chãi, an nhiên,… nhìn lại vấn đề đề nan giải ta thấy nó không còn nặng nề như trước nữa. Thậm chí, ta thấy vấn đề đó cũng chẳng còn quá quan trọng, không cần phải giải quyết cho bằng được, vì giờ đây ta đang có những phút giây tuyệt vời trong hiện tại để nắm bắt rồi.

Kate Nguyễn