(Lichngaytot.com) Trả lời những câu hỏi về ăn chay giúp bạn đỡ hiểu nhầm về lối sống lành mạnh đang ngày càng trở nên phổ biến ở khắp các châu lục trên quả địa cầu này.
- 1. Ăn chay có ăn được trứng không?
- 2. Ăn chay có giảm cân không?
- 3. Ăn chay thường thiếu vitamin gì?
- 4. Mang thai có được ăn chay không?
- 5. Nuôi con bằng đồ chay liệu trẻ có đủ lớn
- 6. Nên hay không nên ăn chay giả mặn?
- 7. Ăn chay nghĩa là kiêng hẳn thịt?
- 8. Thịt chay là thế nào?
- 9. Có cần chế độ đặc biệt nếu tập thể dục không?
- 10. Ăn hoa quả và rau hữu cơ có tốt hơn không?
1. Ăn chay có ăn được trứng không?
Câu hỏi ăn chay có được ăn trứng không là một trong những câu hỏi về ăn chay được nhiều người quan tâm nhất. Về việc này có hai quan niệm đối lập:
- Người không ăn trứng vì cho rằng trứng gà, trứng vịt có nguồn gốc đến từ sự sống, sinh mạng của gà vịt. Sử dụng trứng gà vịt cho mục đích ăn uống tức là đã sát sinh.
- Người vẫn ăn trứng cho rằng ăn chay như thế là không có gì tội lỗi cả vì trứng gà vốn không có trống. Mà không có trống, tức không có mầm sanh. Không có mầm sanh, thì không giết hại ai cả.
Thực ra ăn trứng hay không còn tùy thuộc vào việc bạn theo đuổi phương pháp ăn chay nào, có trường phái ăn trứng và có trường phái không. Ví dụ như hiện nay có trường phái ăn chay có trứng sữa (Lacto Ovo Vegetarian) hoặc trường phái ăn chay có sữa (Lacto Vegetarian) không ăn trứng nhưng được uống sữa. Trường phái ăn chay có trứng (Ovo Vegetarian) lại không ăn sữa nhưng có thể ăn trứng.
Còn những người ăn chay do mục đích tôn giáo (chủ yếu là phật giáo) thì cũng tùy thuộc vào tín ngưỡng của người đó, việc ăn trứng hay không phụ thuộc vào mong muốn, mục đích ăn chay cụ thể của họ.
Thực ra ăn trứng hay không còn tùy thuộc vào việc bạn theo đuổi phương pháp ăn chay nào, có trường phái ăn trứng và có trường phái không. Ví dụ như hiện nay có trường phái ăn chay có trứng sữa (Lacto Ovo Vegetarian) hoặc trường phái ăn chay có sữa (Lacto Vegetarian) không ăn trứng nhưng được uống sữa. Trường phái ăn chay có trứng (Ovo Vegetarian) lại không ăn sữa nhưng có thể ăn trứng.
Còn những người ăn chay do mục đích tôn giáo (chủ yếu là phật giáo) thì cũng tùy thuộc vào tín ngưỡng của người đó, việc ăn trứng hay không phụ thuộc vào mong muốn, mục đích ăn chay cụ thể của họ.
2. Ăn chay có giảm cân không?
Niềm tin ăn chay sẽ giúp giảm cân được nhiều người suy diễn vì họ cho rằng nếu sử dụng đồ ăn toàn rau, củ, quả,… nên chắc chắn sau một thời gian sẽ giảm cân.
Thế nhưng giảm được cân hay không sẽ không chỉ phụ thuộc vào loại thức ăn mà còn phụ thuộc vào thời gian ăn, sự đa dạng của đồ ăn, chế độ tập luyện của người đó,... Ví dụ như dù là ăn chay nhưng nếu ăn buổi tối muộn thì dễ tăng cân hơn so với các thời gian khác trong ngày.
Thế nhưng giảm được cân hay không sẽ không chỉ phụ thuộc vào loại thức ăn mà còn phụ thuộc vào thời gian ăn, sự đa dạng của đồ ăn, chế độ tập luyện của người đó,... Ví dụ như dù là ăn chay nhưng nếu ăn buổi tối muộn thì dễ tăng cân hơn so với các thời gian khác trong ngày.
Bên cạnh đó, nếu ăn chay giúp giảm cân tức thì chỉ là giảm nước, giảm cân không bền vững. Hơn nữa, chế độ ăn chay nếu không áp dụng đúng cách sẽ gây thiếu hụt dinh dưỡng, ảnh hưởng đến sức khỏe và năng lượng hoạt động.
Vì thế, bạn có thể lên thực đơn ăn chay kết hợp với luyện tập để giảm được cân nặng như mong muốn.
Những ai muốn giảm cân phải quan tâm tới chất béo để kiểm soát, thực tế là dù không ăn thịt nhưng lại tiếp tục sử dụng các sản phẩm được chế biến đóng hộp sẽ không nhận được lợi ích đầy đủ của chế độ ăn chay.
Nếu ăn quá nhiều năng lượng, ngay cả từ những thực phẩm thực vật ít béo cũng khiến tăng cân, do đó cần kiểm soát khẩu phần và tập luyện thể dục thường xuyên.
Để ăn chay đảm bảo các yếu tố dinh dưỡng mà vẫn hỗ trợ giảm cân, bạn cần giảm các gia vị dùng để chế biến món chay, loại bỏ các chất tạo dai, tạo mùi,... tăng cường ăn nhiều rau sống có lá xanh đậm, ăn nhiều loại trái cây khác nhau cùng một lúc hay trong một đĩa.
3. Ăn chay thường thiếu vitamin gì?
Tuy ăn chay có rất nhiều tác dụng tới sức khỏe thế nhưng nếu việc ăn chay không đúng cách sẽ dễ dẫn đến việc thiếu hụt những chất cần thiết để nuôi dưỡng cơ thể, do đó cần biết cách để bổ sung kịp thời.
Ăn chay thường gây ra sự thiêu hụt những chất sau:
Ăn chay thường gây ra sự thiêu hụt những chất sau:
Vitamin B12
Một nghiên cứu diễn ra tại Đức và Hà Lan đã cho thấy, có khoảng 92% những người ăn chay trường loại bỏ tất cả các sản phẩm từ động vật, bao gồm cả sữa và trứng, bị thiếu hụt vitamin B12.
Vitamin B12 còn hỗ trợ cho quá trình tạo ra hồng cầu, hình thành AND, a xít béo và một số chất dẫn truyền thần kinh quan trọng cần thiết cho chức năng não.
Vitamin B12 còn hỗ trợ cho quá trình tạo ra hồng cầu, hình thành AND, a xít béo và một số chất dẫn truyền thần kinh quan trọng cần thiết cho chức năng não.
- Vitamin B12 có nhiều trong thịt và cá, khá ít trong thực vật. Để bù đáp tình trạng thiếu hụt, những ai ăn chay có thể bổ sung bằng cách sử dụng thêm:
- Chiết xuất nấm men, chẳng hạn như Marmite, loại thực phẩm được tăng cường vitamin B12
- Ngũ cốc ăn sáng được tăng cường vitamin B12
- Sản phẩm làm từ đậu nành được tăng cường vitamin B12
Mỗi người trưởng thành cần khoảng 1,5µg vitamin B12/ngày. Hãy kiểm tra nhãn dinh dưỡng của các thực phẩm dùng để hỗ trợ tăng lượng vitamin mà bạn cần.
Vitamin D
Vitamin D là một chất dinh dưỡng quan trọng đặc biệt là sức khoẻ của xương vì cơ thể cần vitamin D để hấp thụ canxi - yếu tố quan trọng giúp xương chắc khỏe. Người ăn chay có thể bổ sung vitamin D thông qua:
- Bơ thực vật và bơ phết
- Các loại ngũ cốc tăng cường
- Lòng đỏ trứng là một trong những thực phẩm giàu vitamin D phù hợp với những người ăn chay có trứng.
- Có thể nhận được vitamin D bằng cách tiếp xúc với ánh sáng mặt trời.
- Nấm cũng có nhiều vitamin D.
Canxi
Canxi rất cần thiết để duy trì xương chắc khỏe cũng như hỗ trợ cho các chức năng khác của cơ, tim và hệ thần kinh. Thiếu canxi sẽ khiến xương giòn, làm tăng nguy cơ bị loãng xương và gãy xương.
Bạn có thể bổ sung canxi từ:
- Sữa chua, đậu hũ, sữa gạo, sữa đậu nành
- Rau củ có lá xanh, cải xoăn, bông cải,...
- Hạnh nhân
- Cam
- Hạt vừng và bơ vừng
- Hoa quả sấy khô
- Các loại đậu đỗ
- Bánh mì nâu (nguyên cám) và bánh mì trắng
Người trưởng thành cần khoảng 700mg canxi/ngày, nên bạn cần biết mình đang ăn gì và chúng giúp bổ sung cho bạn bao nhiêu lượng canxi để cân đối với chế độ của mình mỗi ngày.
I ốt
I ốt rất cần thiết để cơ thể tạo ra thyroxine, loại hoóc môn tuyến giáp có vai trò điều hòa tốc độ trao đổi chất của cơ thể và quá trình phát triển của hệ thần kinh trung ương.
Để bổ sung i ốt, người ăn chay hãy nêm thức ăn bằng muối i ốt thay vì muối thường. Ngoài ra, ăn thêm các rau loại rau như bắp cải, bông cải xanh, khoai lang và ngô.
Sắt
Sắt rất cần thiết để tạo ra haemoglobin trong tế bào hồng cầu. Thiếu sắt dẫn đến thiếu máu. Sắt cũng cần thiết để cơ bắp tạo năng lượng, giúp hệ miễn dịch khỏe mạnh và não bộ giữ được tập trung.
Sắt có nhiều trong thịt, cá nhưng người ăn chay có thể bổ sung sắt bằng cách ăn:
Những loại thực phẩm chứa axit béo Omega-3 sau đây tuy không đem lại lợi ích tương tự như các loại axit béo omega-3 được tìm thấy trong cá béo. Tuy nhiên, nếu đang ăn theo chế độ ăn chay thường thì bạn vẫn có thể ăn ít nhất 5 phần trái cây và rau củ đa dạng mỗi ngày, cắt giảm các loại thực phẩm có hàm lượng chất béo bão hòa cao, và kiểm soát lượng muối mà bạn tiêu thụ.
- Các loại đậu đỗ
- Các loại hạt: hạt mè, hạt điều, đậu nành
- Hoa quả sấy khô, đơn cử như nho khô
- Rau có lá xanh sẫm, ví dụ như cải xoong, bông cải xanh và bắp cải non
- Ngũ cốc nguyên hạt, chẳng hạn như gạo lứt và bánh mì nâu
- Các loại ngũ cốc được tăng cường sắt
Bạn lưu ý là nam giới trưởng thành (trên 18 tuổi) cần khoảng 8,7mg sắt/ngày, và nữ giới (19-50 tuổi) cần khoảng 14,8mg/ngày. Phụ nữ trên 50 tuổi sẽ cần 8,7mg sắt/ngày.
Omega-3 tốt
Những loại thực phẩm chứa axit béo Omega-3 sau đây tuy không đem lại lợi ích tương tự như các loại axit béo omega-3 được tìm thấy trong cá béo. Tuy nhiên, nếu đang ăn theo chế độ ăn chay thường thì bạn vẫn có thể ăn ít nhất 5 phần trái cây và rau củ đa dạng mỗi ngày, cắt giảm các loại thực phẩm có hàm lượng chất béo bão hòa cao, và kiểm soát lượng muối mà bạn tiêu thụ.
Các nguồn axit béo omega-3 phù hợp bao gồm:
- Dầu hạt lanh
- Dầu hạt cải
- Dầu đậu nành và các sản phẩm từ đậu nành
- Hạt óc chó
- Trứng
4. Mang thai có được ăn chay không?
Phụ nữ đang mang thai không được khuyến khích ăn chay vì chế độ ăn này có một số bất cập nhất định mà không phải ai cũng có thể đủ lưu ý để tập trung việc bổ sung đầy đủ sắt, vitamin D và vitamin B12 đủ cho mẹ và em bé.
Tuy nhiên, với một người ăn chay trường từ trước, vẫn muốn tiếp tục ăn chay trong suốt thời gian thai kỳ thì bạn vẫn có thể ăn chay với một chế độ đặc biệc do chuyên gia dinh dưỡng tư vấn.
Tuy nhiên, với một người ăn chay trường từ trước, vẫn muốn tiếp tục ăn chay trong suốt thời gian thai kỳ thì bạn vẫn có thể ăn chay với một chế độ đặc biệc do chuyên gia dinh dưỡng tư vấn.
Quan trọng vẫn là việc ăn uống đảm bảo cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho hai mẹ con trong thời kỳ mang thai. Bất cứ chế độ ăn nào đáp ứng được điều này đều có thể áp dụng. Trong khi đó, ăn chay lành mạnh sẽ giúp cho phụ nữ ít tăng cân hơn trong thai kỳ, làm giảm nguy cơ đái tháo đường và tăng huyết áp.
Phụ nữ mang thai có thể ăn thêm các loại hạt như hạnh nhân, óc chó, điều, bơ nhạt, hoa quả khô, đậu nành...
Ngoài ra, phụ nữ có thai và các bà mẹ đang cho con bú, nên cân nhắc đến việc mỗi ngày dùng một loại thực phẩm bổ sung có chứa 10µg vitamin D, nhất là trong các tháng mùa đông (tháng 10 đến cuối tháng 3).
Phụ nữ mang thai có thể ăn thêm các loại hạt như hạnh nhân, óc chó, điều, bơ nhạt, hoa quả khô, đậu nành...
Ngoài ra, phụ nữ có thai và các bà mẹ đang cho con bú, nên cân nhắc đến việc mỗi ngày dùng một loại thực phẩm bổ sung có chứa 10µg vitamin D, nhất là trong các tháng mùa đông (tháng 10 đến cuối tháng 3).
5. Nuôi con bằng đồ chay liệu trẻ có đủ lớn?
Xu hướng ăn chay ngày càng trở nên phổ biến, sự ảnh hưởng mạnh mẽ của nó còn lan từ người lớn sang cả trẻ nhỏ. Nhiều người mẹ quá hào hứng với các lợi ích của việc ăn chay mà muốn áp dụng luôn vào con của mình.
Thế nhưng câu hỏi đặt ra với các bậc phụ huynh đó là: Nuôi con bằng đồ chay liệu trẻ có đủ lớn? Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có thể ăn chay thuần không?
Hãy cẩn thận khi cho con bạn ăn theo chế độ thuần chay. Vì trẻ nhỏ cần các loại thực phẩm đa dạng và lành mạnh để cung cấp năng lượng cũng như các loại vitamin cần thiết cho sự phát triển của chúng.
Một chế độ ăn chay thuần có thể quá giàu chất xơ, điều đó cũng có nghĩa là trẻ em sẽ bị no trước khi kịp bổ sung đủ calo và các dưỡng chất khác. Bởi lẽ đó mà chúng có thể cần thêm thực phẩm bổ sung. Hãy hỏi ý kiến chuyên gia dinh dưỡng hoặc bác sỹ trước khi bạn bắt đầu hướng cho con mình sang chế độ ăn này.
Thực ra hiện nay có nhiều người ăn chay từ trong bụng mẹ cho tới khi sinh ra và lớn lên không có vấn đề gì về sức khỏe nên nếu bố mẹ có thể cung cấp dinh dưỡng đủ cho con từ nhiều nguồn khác nhau dưới sự tư vấn của các chuyên gia thì không có gì phải lo lắng.
Thực ra hiện nay có nhiều người ăn chay từ trong bụng mẹ cho tới khi sinh ra và lớn lên không có vấn đề gì về sức khỏe nên nếu bố mẹ có thể cung cấp dinh dưỡng đủ cho con từ nhiều nguồn khác nhau dưới sự tư vấn của các chuyên gia thì không có gì phải lo lắng.
6. Nên hay không nên ăn chay giả mặn?
Trong đạo Phật thì ăn chay phải xuất phát từ tâm lành, từ bi không muốn làm hại động vật nhưng đang ăn đậu phụ, bột mì, gia vị, rau củ,... mà lại nghĩ rằng ta đang ăn thịt gà, thịt lợn, thịt chim, thậm chí có cả tiết canh chay... thì không phù hợp.
Nguyên lý và đạo lý cốt lõi nhất của Phật giáo là tư bi, nên việc ăn chay nhưng lại nghĩ tới món mặn là điều không nên. Ngoài ra, đồ chay giả mặn thường sử dụng nhiều loại hóa chất tạo mùi, tạo màu… không có lợi cho sức khỏe. Đó là lý do nhiều người từ chối cách ăn này.
Tuy nhiên, có một số người có mong muốn ăn chay nhưng họ không thể ngay lập tức ăn rau củ quả luộc hoặc những món tương tự như thế thì việc ăn chay giả mặn cũng là tốt. Việc này tạo điều kiện cho họ tập dần việc ăn chay, dễ thích nghi hơn trong việc ăn uống, không bị thay đổi đột ngột.
Ngoài ra, cho dù đồ chay mô phỏng theo hình dáng của thức ăn mặn thì đó vẫn là đồ có nguồn gốc thực vật, vẫn giảm thiểu được sự sát sinh nên là điều tốt, đáng khuyến khích.
Ngoài ra, cho dù đồ chay mô phỏng theo hình dáng của thức ăn mặn thì đó vẫn là đồ có nguồn gốc thực vật, vẫn giảm thiểu được sự sát sinh nên là điều tốt, đáng khuyến khích.
Việc ăn chay giả mặn tuy là việc tốt cho sức khỏe nhưng nếu xét về khía cạnh Đạo Phật vẫn có nhiều điều phải cân nhắc thêm mà mọi người cần phải nhìn thẳng vào
7. Ăn chay nghĩa là kiêng hẳn thịt?
Khái niệm ăn chay được dùng khá phổ biến nhưng ít người biết rằng chúng có rất nhiều loại khác nhau. Thế nên ăn chay cũng không có nghĩa là hoàn toàn kiêng ăn thịt, vì điều này phụ thuộc vào mục đích của người ăn chay là gì.
Ví dụ như những người kiêng thịt với mục tiêu có tâm thanh tịnh, tu tâm dưỡng tính, họ sẽ ăn chay hoàn toàn nhưng nếu bạn ăn chay vì mục đích cho sức khỏe thì vẫn có thể ăn một ít thịt như thịt gà, cá, hải sản chẳng hạn.
Ví dụ như những người kiêng thịt với mục tiêu có tâm thanh tịnh, tu tâm dưỡng tính, họ sẽ ăn chay hoàn toàn nhưng nếu bạn ăn chay vì mục đích cho sức khỏe thì vẫn có thể ăn một ít thịt như thịt gà, cá, hải sản chẳng hạn.
Một nghiên cứu chỉ ra rằng, nếu phụ nữ chỉ ăn 9gr thịt trên mỗi 1.000 calorie, họ giảm được 21% nguy cơ tử vong vì tim mạch.
8. Thịt chay là thế nào?
Những người không ăn chay thường cảm thấy lạ với khái niệm thịt chay. Thịt chay là đồ ăn có tạo hình và vị khá giống thịt nhưng nó được làm từ nguồn gốc thực vật, đó là một kiểu ăn chay giả mặn phổ biến hiện nay.
Tuy nhiên, một lưu ý đó là các loại thịt chay dùng trong ăn chay thường chứa nhiều natri, chất bảo quản và chất phụ gia. Vì vậy, trong một số trường hợp, nếu cần bạn nên ăn thịt thực sự chứ đừng sử dụng những thực phẩm chế biến sẵn như thịt chay.
Hãy đọc cẩn thận thành phần của thịt chay cũng như các đồ chay giả mặn vì chúng chứa nhiều chất không có lợi cho sức khỏe.
Tuy nhiên, một lưu ý đó là các loại thịt chay dùng trong ăn chay thường chứa nhiều natri, chất bảo quản và chất phụ gia. Vì vậy, trong một số trường hợp, nếu cần bạn nên ăn thịt thực sự chứ đừng sử dụng những thực phẩm chế biến sẵn như thịt chay.
Hãy đọc cẩn thận thành phần của thịt chay cũng như các đồ chay giả mặn vì chúng chứa nhiều chất không có lợi cho sức khỏe.
9. Có cần chế độ đặc biệt nếu tập thể dục không?
Nhìn chung, một người đã cung cấp đủ thức ăn, dinh dưỡng cho mình thì dù là ăn chay hay mặn thì việc tập thể dục không liên quan lắm tới chế độ ăn của họ.
Do đó, việc có chế độ dinh dưỡng riêng biệt dành cho việc tập thể dục là không cần thiết.
Do đó, việc có chế độ dinh dưỡng riêng biệt dành cho việc tập thể dục là không cần thiết.
Hầu hết những người ăn chay thường đều đã cung cấp đủ protein từ chế độ dinh dưỡng giúp cơ thể của họ phát triển và tự hồi phục. Với những ai tập thể dục thường xuyên nên ăn nhiều carbohydrate phức có nhiều trong cơm và mì ống để nạp năng lượng, đồng thời uống thật nhiều nước khi tập các bài tập mạnh hơn.
10. Ăn hoa quả và rau hữu cơ có tốt hơn không?
Có thể nói, nếu có điều kiện ăn thực phẩm hữu cơ rất tốt cho sức khỏe và môi trường. Nhưng ai cũng biết một thực tế của việc này đó là tốn kém và đắt đỏ.
Tuy nhiên việc ăn hoa quả và rau hữu cơ không nói lên được là có tốt hơn với các đồ ăn liên quan tới thực vật khác vì hàm lượng vitamin và khoáng chất trong thực phẩm là khác nhau, tùy thuộc vào các yếu tố khác nhau.
Ví dụ như vùng đất trồng khác thì lượng dinh dưỡng cũng khác hay thời gian rau củ quả được thu hoạch và cách chúng được bảo quản cũng ảnh hưởng tới vitamin của chúng. Hiện chưa có bằng chứng khoa học nào chứng minh được là thực phẩm hữu cơ thì tốt cho sức khỏe hơn.
Quan trọng nhất vẫn là ăn nhiều rau củ và hoa quả nhất có thể, bất kể chúng có nguồn gốc hữu cơ hay không.
Tuy nhiên việc ăn hoa quả và rau hữu cơ không nói lên được là có tốt hơn với các đồ ăn liên quan tới thực vật khác vì hàm lượng vitamin và khoáng chất trong thực phẩm là khác nhau, tùy thuộc vào các yếu tố khác nhau.
Ví dụ như vùng đất trồng khác thì lượng dinh dưỡng cũng khác hay thời gian rau củ quả được thu hoạch và cách chúng được bảo quản cũng ảnh hưởng tới vitamin của chúng. Hiện chưa có bằng chứng khoa học nào chứng minh được là thực phẩm hữu cơ thì tốt cho sức khỏe hơn.
Quan trọng nhất vẫn là ăn nhiều rau củ và hoa quả nhất có thể, bất kể chúng có nguồn gốc hữu cơ hay không.