1. Thời niên thiếu và duyên lành xuất gia
Sau chục năm kết hôn, hai vợ chồng ông không có con nên suốt ngày cầu nguyện, cho tới khi nguyện vọng của hai vợ chồng cũng được cảm ứng trong niềm hân hoan của cả xóm làng.
Đúng ngày Mục Kiền Liên chào đời thì ở làng bên cạnh cũng đang tổ chức tiệc hội vui mừng về sự chào đời của tôn giả Xá Lợi Phất. Được biết, hai gia đình của họ có mối quan hệ tốt đẹp đến bảy đời.
Mục Kiền Liên đã được cha dạy những mật chú vỡ lòng, những bài kinh khấn nguyện cũng như những phương pháp tế lễ, cúng thần… từ khi mới ba, bốn tuổi. Lên 6-7 tuổi, cậu được học từ những vị thầy nổi danh về những môn học về luận lý, số học, triết học…
Nhờ thế mà Mục Kiền Liên và Xá Lợi Phất dù mới có 8 tuổi đã có những hiểu biết hơn người, nổi tiếng khắp nơi. Mục Kiền Liên tuy không nổi tiếng về trí tuệ như người bạn của mình nhưng tư chất lại cực kỳ dũng mãnh.
Mục Kiền Liên có đến cả trăm môn đệ đi theo học hỏi và vui chơi cũng như thực tập các nghi thức tế lễ của làng từ khi mới bước sang tuổi 17. Và khi cậu 18 tuổi đã chính thức bắt đầu gánh vác những trọng trách của làng khi được cha giao phó.
Ở tuổi thanh niên, cậu bắt đầu trở thành một đạo sư nhưng kể từ đó cậu có nhiều câu hỏi hơn về cuộc đời khi chứng kiến những buổi đại lễ tế thần và sự hi sinh của hàng trăm cừu non vô tội bị chặt đầu, cắt cổ. Cậu chia sẻ những suy nghĩ của mình với Xá Lợi Phất.
Cuối cùng cả hai chọn cách xuất ly, từ bỏ gia đình, tài vật, dòng tộc tôn quí lâu đời… để ra đi tìm chân lý. Từ đó học hỏi được từ rất nhiều vị thầy giỏi khác nhau suốt thời gian 20 năm bôn ba xứ người, thế nhưng mãi vẫn chưa tìm ra cách để giải thoát những khổ đau cho đời người.
Sau đó, Xá Lợi Phất và Mục Kiền Liên muốn từ bỏ đời sống của hai đạo sĩ du phương và quay về quê hương Ma Kiệt Đà (Magadha) đúng vào sau khoảng thời gian khi Đức Phật bắt đầu Thuyết pháp lần thứ nhất tại vườn Lộc Giã.
Thế là hai người bạn thân quyết tâm tìm tới Đức Phật xin được quy y ở Tinh Xá Trúc Lâm. Đức Thế Tôn quán chiếu biết rằng họ đủ duyên nên nhận hai vị vào Tăng Đoàn của Ngài. Hai người bản thân hoàn thành tâm nguyện và đã trở thành đệ tử đầu tiên của Đức Phật. Chỉ trong một thời gian rất ngắn cả hai đã trở thành đệ tử hàng đầu của Đức Phật.
2. Sự tích Mục Kiền Liên cứu mẹ
Vì lúc còn sống mẹ của Mục Kiền Liên - bà Thanh Đề là người vô cùng lãng phí, mỗi bữa ăn thường có rất nhiều món, đồ ăn không hết thì đổ bỏ không thương tiếc, cơm của họ ăn rơi vãi khắp nơi và Mục Kiền Liên luôn nhặt những hạt cơm rơi, rửa sạch bằng nước sau khi ăn.
Lúc này bà vồ lấy bát, tay kia lấy vạt áo che vội bát cơm rồi chạy đến chỗ không có ngạ quỷ để bắt đầu ăn. Thế nhưng, bát cơm vừa đưa đến miệng hóa thành than đỏ. Sau lần đó, Mục Kiền Liên vẫn nỗ lực muốn giúp mẹ nhưng cũng không thành. Tuy là thần thông đệ nhất nhưng ông cũng không có cách nào để cứu lấy mẹ mình.
Muốn cứu mẹ mình thì vào ngày rằm tháng bảy, lúc chư tăng Tự tứ, chư Phật hoan hỷ, hãy thiết lễ Vu Lan Bồn, là lễ cúng giải cứu cái khổ bị treo ngược.
Tôn giả Mục Kiền Liên vâng theo lời dạy của đức Phật, thành tâm chí kính thỉnh mười phương chư Phật và chúng tăng, chuẩn bị xếp sắp phẩm vật thiết lễ cúng dường trai tăng để cầu nguyện cho mẹ của ngài. Ngài đã tổ chức một buổi đại lễ trai tăng trang nghiêm vào ngày lễ Tự tứ mãn hạ của chư tăng.
3. Vì sao Mục Kiền Liên là Đệ Nhất Thần Thông
Mục Kiền Liên là một trong thập đại đệ tử của Đức Phật Thích Ca và được mệnh danh là Đệ Nhất Thần Thông, thường song hành với Tôn giả Xá Lợi Phật để cùng hỗ trợ Đức Thế Tôn hoằng hóa chúng sinh. Chỉ sau khi xuất gia được 7 ngày, ngài đã đoạn trừ hết các lậu hoặc, chứng quả A La Hán.
Ngài Mục Kiền Liên là một trong những đại đệ tử của Đức Phật có thần thông đệ nhất. Thần thông của Ngài cực kỳ vĩ đại: Ngài có thể lên trời, xuống biển hoặc là biến hóa trong tích tắc ở những nơi mà Ngài cần đến.
Sở dĩ Mục Kiền Liên đắc Thánh quả một cách nhanh chóng vì Ngài đã trải qua nhiều kiếp tu hành, cho nên trong hiện đời được gặp Phật, căn lành đời trước của Ngài liền được khai mở và phát tâm xuất gia theo Phật.
Trong Kinh ghi lại rằng Mục Kiền Liên và Đức Phật đã gặp nhau ít nhất 31 lần trong nhiều kiếp. Đối với thời gian vô lượng kiếp, con số này quá nhỏ, so với cái chuỗi luân hồi “bất tận” mà cả hai vị đã trải qua.
Tiến sang công phu tu tập pháp Tứ chánh cần, Ngài đạt đến trạng thái tâm hoàn toàn yên tĩnh, thành tựu pháp Tĩnh và đi sâu vào Thiền định, Ngài chứng đắc Tứ như ý túc, đạt được pháp Xả, không còn vướng mắc với bất cứ pháp hữu vi nào.
4. Tiền kiếp của Mục Kiền Liên
Trong một tiền kiếp Mục Kiền Liên là một chàng trai trẻ chăm mẹ già ốm bệnh. Anh cực kỳ có hiếu, luôn yêu thương chăm sóc mẹ tận tình.
Sau đó anh lấy vợ và cùng chung sống với mẹ già. Nhưng khi bà càng lớn tuổi, càng nhiều bệnh tật, thậm chí bị liệt và nằm một chỗ cần chăm sóc mỗi ngày. Việc này dương như đang trở thành gánh nặng lớn của hai vợ chồng trẻ.
Lúc này vợ của anh mới thuyết phục chồng rằng:
- Này anh ơi, mẹ mình cũng đã rất già rồi, đang trở thành gánh nặng cho chúng ta. Hay là giờ hai vợ chồng mình chở mẹ lên núi đi vì trước sau gì mẹ cũng chết.
Theo kế hoạch, anh chuẩn bị một cái xe gỗ, họ cùng đẩy mẹ lên núi vì mẹ không còn nhìn thấy đường nên hai vợ chồng vờ hét lên là có cướp và bỏ chạy để bà chết trên núi luôn.
Hai người làm theo kế hoạch, cùng chọ mẹ già vào xe đẩy lên núi. Khi bắt đầu la lên là có cướp mượn cớ bỏ chạy, lúc này bà tuy không thấy nhưng nghe có cướp, bà mới nói:
- Các con lo con chạy đi, đừng có lo cho mẹ.
Thế là hai người đó chạy trốn để mặc mẹ chết trên núi.
Đây là ác nghiệp bất hiểu trong tiền kiếp của Ngài Mục Kiền Liên nên nhiều kiếp Ngài phải đọa lạc cảnh giới địa ngục, ngạ quỷ, súc sanh. Có những kiếp Ngài được làm người, thì đầu bị vỡ làm bảy mảnh và mấy trăm kiếp như vậy.
Cho đến kiếp Ngài gặp được Đức Phật tu chứng thánh quả, A La Hán, lậu hoặc đã đoạn tận nên Ngài không tạo nghiệp. Tuy nhiên, vì dư báo ác đời trước vẫn còn nên Ngài bị chọn làm đối tượng để bọn người xấu tấn công.
Dù Ngài là Đệ Nhất Thần Thông biến hóa khôn lường thế nhưng vẫn không ngăn được nghiệp quả xấu ác khi đã chín muồi. Vì thế Ngài chấp nhận trả quả, và bị những kẻ xấu giết hại.
Nhưng mà khác một điều là đã chứng thánh quả rồi, Ngài thấy giống như cái nợ phải trả và trả một cách rất là hoan hỷ nhẹ nhàng, xem như là trả cho xong cái nợ mà Ngài phải trả.
5. Ngài Mục Kiền Liên viên tịch
Có một lần đó, ngoại đạo canh Ngài vô thất xong định giết hại nhưng Ngài dùng thần thông bay lên nóc nhà. Chúng không thấy Ngài đâu nên không làm hại được.
Lần thứ hai chúng còn canh Ngài vô tịnh thất, thì Ngài chui qua lỗ khóa biến mất luôn. Lần này chúng vẫn không thể thỏa mãn âm mưu độc ác của mình.
Thế nhưng ngài Mục Kiền Liên mới quán sát, Ngài biết là mình không thể trốn tránh được nữa vì Ngài thấy nghiệp đã trổ, đến lúc phải trả.
Lần đó, ngoại đạo mai phục, ám sát Ngài. Sau khi giết chúng Ngài có thần thông, sợ Ngài thu thân lại cho nên bọn chúng sau khi giết chết Ngài xong rồi thì băm chặt thành những mảnh nhỏ.