Lời Phật dạy về sám hối: Làm người phải biết “hối” mới mong nhẹ nghiệp

Lời Phật dạy về sám hối là gì?
 

Sám hối theo cách hiểu thông thường là nhận biết các lỗi lầm mình đã gây ra, ăn năn sửa chữa lỗi lầm đó và hứa không tái phạm sai lầm này về sau.
 

Khi ta muốn lòng thảnh thơi, nhẹ nhõm, trút bỏ hết những tội lỗi cho tâm hồn thư thái thì ta phải tìm cách tẩy trừ cho hết bụi bặm từ những lỗi lầm mà ta đã gây ra. Trong đạo Phật, phương pháp tẩy trừ đó được gọi là sám hối.
 

Chữ “sám” trong tiếng Phạn được gọi là “samma”, tiếng Hán dịch ra là “hối quả”. Trong Kinh Pháp Bảo Đàn có nói: “Sám giả sám kỳ tiền khiên, Hối giả hối kỳ hậu quả”. Tức là, Sám là ăn năn hối lỗi trước, còn Hối là chừa bỏ lỗi lầm về sau.
 

Nếu chỉ dùng một chữ “sám” hay một chữ “hối” thì sẽ chưa đủ nghĩa, bởi vậy đạo Phật từ xưa đã ghép hai chữ lại với nhau thành một từ “sám hối”, tiếng Việt dịch ra là “ăn năn chừa lỗi”.
 

Từ “sám hối” đã hàm chứa ý ăn năn, hối hận vì những lỗi lầm đã gây ra trong quá khứ và hứa từ giờ về sau sẽ không tái phạm. Nếu chỉ ăn năn mà sau này vẫn tiếp tục phạm phải thì sẽ không theo đúng nghĩa của sám hối trong đạo Phật nữa.
 

Sống trong trần thế, chẳng ai là người không mắc phải sai lầm. Cõi đời được gọi là cõi trần, mà đã là cõi trần thì làm gì có ai hoàn toàn trong sạch?
 

Bụi đời đã phủ lên thân ta, len lỏi trong từng tế bào của ta. Chúng che mờ mắt khiến ta không nhìn thấy con đường chính đạo, khiến ta lầm đường lạc lối, vẩn đục tâm hồn.

Có thể bạn quan tâm: Sống tốt, giúp nhiều người có cần phải sám hối?
 

Sám hối cũng có thể hiểu đơn thuần là lời xin lỗi. Đây là một hành vi đạo đức của con người khi họ gây ra lỗi lầm và muốn được người bị tổn thương tha thứ. 
 

Xin lỗi cũng là bài học mà ta được cha mẹ, thầy cô dạy dỗ từ khi còn bé và đó là điều rất cần thiết trong cuộc sống.
 

Thế nhưng đâu phải ai cũng có thể và bằng lòng nói ra lời xin lỗi. Con người ta bị chính chấp ngã và chấp thủ của mình ghìm chặt.
 

Chấp ngã là đề cao cái tôi của bản thân, dù biết mình sai, mình có lỗi nhưng không chịu nhận lỗi vì sợ đánh mất giá trị của mình khiến người khác coi thường.
 

Chấp thủ là khăng khăng, cố chấp cho rằng mình luôn đúng, còn người khác thì sai. Đó còn gọi là tính bảo thủ.
 

Vậy nên với những người như vậy, lời xin lỗi trở nên vô cùng nặng nề và khó mà nói ra.

Đức Phật dạy: Trên đời có hai kiểu người đáng quý nhất, một là người không mắc phải lỗi lầm gì, hai là người có lỗi nhưng biết sai và chịu sửa chữa.
 

Đã là con người, chúng ta ít nhiều sẽ mắc phải những lỗi lầm trong cuộc sống, đó chính là cái “nghiệp” của mỗi người. Vậy, bao giờ trả hết nghiệp? Đây là thắc mắc muôn thuở của đời người.
 

Nghiệp nặng hay nghiệp nhẹ còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó bao gồm cả việc biết mình sai và sửa sai như thế nào. Làm được điều này sẽ giúp ta nhận được sự kính trọng của người khác, khiến lòng nhẹ nhõm, thư thái. Nhờ vậy mà “nghiệp” cũng vơi nhẹ đi.
 

Đó là lý do vì sao chúng ta nên sám hối.
 

Cả cuộc đời, ai cũng đều tạo ra rất nhiều cái tội và cứ tiếp diễn hết kiếp này sang kiếp khác, vô tận mãi không dừng.
 

Bởi chúng ta là người phàm, bị những suy nghĩ phàm tục, cái lợi trần thế, sống trong sự u mê nên luôn có những suy nghĩ và hành động sai trái, gây tổn thương cho người khác.
 

Từ đó hình thành nên tội nghiệp – tức cái nghiệp do tội lỗi mà ta gây ra.
 

Tuy nhiên, những tội nghiệp ấy không phải chỉ đời này mới có mà đã tích tụ từ nhiều đời, nhiều kiếp của ta trong quá khứ. Đó cũng chính là lý do ta mãi luẩn quẩn trong vòng luân hồi nhân – quả do những tội nghiệp ta đã tạo ra.

Bạn có biết: Sám hối, giúp người là phương pháp giải hạn bằng cách áp dụng luật nhân quả
 

Trong lời Phật dạy về sám hối giúp ta hiểu ra rằng, mọi tội lỗi trên đời đều do 10 điều điều ác đến từ “thân” (hành động), “khẩu” (lời nói), “ý” (suy nghĩ) gây nên. 
 

10 điều ác ấy bao gồm:
 

+ 3 điều về “thân”: Sát sinh, trộm cắp, tà dâm
 

+ 4 điều về “khẩu” (miệng): Nói dối, nói lời hung ác, nói lời thêu dệt, nói lời gây chia rẽ
 

+ 3 điều về “ý”: Tham, sân, si

Xem thêm: Như thế nào là phạm tội tà dâm, quả báo tà dâm?
 

Những người đã gây ra tội lỗi làm người khác tổn thương thường thấp thỏm không yên lòng, lương tâm cắn rứt hoặc gặp phải những chuyện không may về sau. Nhưng chỉ cần thành tâm sám hối sẽ thấy lòng được thanh thản, tâm hồn nhẹ nhõm.
 

Sám hối còn giúp diệt trừ những tính xấu, ngăn chặn những lỗi lầm có thể phát sinh trong tương lai nhờ vậy mà con người ta sẽ trả dần được nghiệp của kiếp này, tiêu trừ tội lỗi của quá khứ để tương lai nhẹ nhõm hơn.
 

Do đó, sám hối là điều tất nhiên phải thực hiện với mỗi người. 

 

Lời Phật dạy về sám hối rằng, tội lỗi đều to cái tâm của con người tạo ra. Kẻ gieo giống xấu thì ăn trái sâu dở, người trồng giống quý thì được hưởng quả ngon ngọt.
 

Tội lỗi do tâm gây ra thì cũng phải từ tâm mà sám. 
 

Sám hối từ thân nghiệp trước, tiếp theo là sám hối nghiệp của miệng. Nếu đời trước đã tạo khẩu nghiệp, đời này dù có nói đúng, nói mỏi miệng cũng chẳng ai nghe.

Đọc ngay: Lời Phật dạy về khẩu nghiệp: Ghi nhớ và tránh ngay kẻo lỡ
 

Trên bước đường tu, phải biết tránh xa các nghiệp từ miệng. Nói đúng, nói đủ, nói những điều có chất lượng. Còn khi dính vào điều thị phi, tốt nhất mình ít nói hoặc không nói, có như vậy lỗi mới sẽ không sinh ra và lỗi cũ cũng tự tiêu trừ.
 

Một khi đã sám hối thân, giữ khẩu nghiệp thanh tịnh, kế đến là phải sám ba nghiệp của ý là “tham, sân, si”. Ba nghiệp này chính là nguồn gốc của mọi tội tỗi.
 

Không để những suy nghĩ tham lam, bực tức, đố kỵ điều khiển lời nói và hành động của ta. 
 

Lòng đang bực thì làm gì, nói gì cũng không tốt. Lòng đang tham thì nhìn nhận không thể khách quan. Lòng đang ghen ghét thì nhìn cái gì cũng thấy xấu xa.
 

Sám hối hết thảy tham, sân, si để tâm lắng yên, trí tuệ minh mẫn sẽ thấy những điều tốt đẹp của cuộc đời. Đó mới chính là sám hối chân chính.

Nếu muốn hiểu rõ hơn về tham - sân - si, bạn có thể theo dõi chi tiết tại bài viết dưới đây: Thế nào là THAM, SÂN, SI? Làm sao để kiềm chế?


Tuy nhiên, khi nhắc đến sám hối, nhiều người chỉ quan tâm liệu sám hối có giúp xóa tội lỗi và giảm được nghiệp nặng mà họ đã gây ra hay không. 
 

Lời Phật dạy về sám hối rằng, thực tế, có xóa sạch được tội lỗi hay không không quan trọng bằng việc ta có nhận thức được việc mình làm là xấu hay tốt để kiểm soát, thay đổi lời ăn tiếng nói trong cuộc sống hàng ngày.
 

Có những lỗi lầm là cố ý, nhưng có những lỗi chỉ do vô tình không kiểm soát được nên mới gây ra. Bởi vậy, chúng ta luôn phải giữ thái độ biết hối lỗi để không tái phạm mới là điều quan trọng.
 

Nhìn vào cách người khác đối xử với mình sẽ biết được quá khứ kiếp trước ta đã làm ra những chuyện gì. Vì vậy, hãy lấy cuộc đời này làm gương soi để biết ta nên làm gì.
 

Đời người chính là một quá trình tu hành yêu cầu chúng ta phải không ngừng vượt qua nhược điểm của bản thân. Có thế mới xóa bỏ được những tạp niệm, tâm ma khiến ta lầm đường lạc lối để tìm được sự yên bình cho tâm hồn.
 

Biết sám hối là chân lý của đạo Phật. Điều này sẽ giúp ta tránh được sự đố kỵ, những phiền phức không đáng có. Khi ấy, phúc báo sẽ đến với những người biết sám hối.