Chắp tay trong Đạo Phật: Hành động đơn giản nhưng có vô số ý nghĩa cao đẹp

Thứ Sáu, 12/08/2022

(Lichngaytot.com) Hành động chắp tay trong Đạo Phật rất quen thuộc, chúng ta nhìn thấy mỗi ngày nhưng không phải ai cũng hiểu hết những ý nghĩa tuyệt vời của nó.

Chắp tay trong Đạo Phật

Hành động chắp tay trong Đạo Phật hay còn có tên gọi là hợp thập (hay ấn Liên hoa) là một trong những ấn tướng quan trọng. Cách thực hiện: Hai bàn tay khum khum úp vào nhau, các đầu ngón tay chạm vào nhau, òng bàn tay rỗng không, trông như hình chiếc búp sen sắp nở.

Trên các bức tượng, phù điêu, hình ảnh… về Phật giáo ta thường thấy chư Phật, chư Bồ tát, Thánh tăng, tay thường bắt ấn quyết, đó là những ấn tướng thể hiện những ý nghĩa khác nhau trong giáo lý đạo Phật. Trong những ấn quyết đó có một ấn quyết được thực hiện nhiều khi lễ Phật, vái Phật, xá chào… gọi là hiệp chưởng, nghĩa là hai lòng bàn tay úp vào nhau.

Trong nghi thức hằng ngày, khi lễ Phật, khi chào nhau, người Phật tử thường chắp tay như thế này để thể hiện lòng thành kính nhưng ít ai biết rõ nguồn gốc của nó.

Hành động chắp tay không phải bắt nguồn từ Phật giáo mà từ khi xa xưa người Ấn Độ cổ đã thực hiện nghi thức này khá thường xuyên. Đối với người Ấn Độ cổ thì tay phải là tay thần thánh, dành cho thần thánh, trong sạch và linh thiêng, tay trái là tay nhiễm ô, bất tịnh, trần tục. Chắp hai tay lại tượng trưng cho sự hợp nhất thánh thiện và nhiễm ô, dung thông thần thánh và trần tục.

Sau này, Phật giáo thừa hưởng và phát triển truyền thống tốt đẹp này của Ấn Độ thành hợp thập. Đạo Phật còn phát triển tư tưởng truyền thống, cho rằng chắp tay có ý nghĩa dung hợp các phạm trù đối lập, biểu thị thật tướng của vũ trụ vạn pháp, tìm về với bản nguyên chân diện mục của pháp giới.

Hành động chắp tay trong Đạo Phật đã nhắc đến trong nhiều Kinh điển. Theo Kinh Pháp Hoa, phẩm Phương Tiện, dạy: “Cung kính hợp thập lễ”, chắp tay là thể hiện sự kính lễ được phát khởi. Tiếp đến, trong Quán Vô Lượng thọ Kinh nói, chắp tay biểu thị cho sự ca ngợi, tán thán công đức chư Phật và chư Bồ tát.

Bạn hiểu bao nhiêu về ý nghĩa các tư thế tay tượng Phật?
Bạn có lòng say mê tìm hiểu Phật giáo nhưng đã bao giờ bạn tìm hiểu ý nghĩa các tư thế tay tượng Phật hay biết chúng có tên gọi là thủ ấn Phật (hay còn gọi là

Ý nghĩa chắp tay trong Đạo Phật

Hành động chắp tay tưởng như rất đơn giản nhưng lại hàm chứa nhiều ý nghĩa quan trọng trong Đạo Phật:

Khi vào chùa, việc chắp tay chào sư Thầy hay huynh đệ chính là chúng ta trân trọng, kính Phật ở nơi mỗi người. Mỗi khi chắp tay phải tự ý thức đây là sự hợp nhất giữa tính Phật và tự tính tâm của mình và trân trọng những vị Phật tử hay những vị sư mà mình gặp.

Người đối diện mình đây có thể là một con người bình thường, hay một vị tu hành mật hạnh, biết đâu là một vị Bồ tát thị hiện..., nên chắp tay xá chào người là hành động không chỉ thể hiện sự khiêm từ, kiệm đức, mà còn là sự cung kính trước một chủng tử Bồ Đề, một hiện thân của chư Phật, một con người có hạt giống tâm thiện lành có thể sẽ thành Phật trong kiếp vị lai.

Mu bàn tay hướng ra ngoài biểu thị ngoại cảnh lục trần, lòng bàn tay hướng vào trong biểu thị giác tâm bồ đề, vì vậy chắp tay còn có ý nghĩa là đi ngược cảnh trần, tìm về giác tâm.

Con người ta có tâm phân biệt mới bắt đầu xét đoán: Tay phải, tay trái. Điều này cho thấy sự chấp trước, cái tên cũng là sự thể hiện cho sự giả danh, đều là hư vọng. Khi ta chắp hai tay làm một, ta bỏ đi tâm phân biệt, tất cả đều bình đẳng, hòa làm một.

Theo Kinh Đại Nhật, tay phải tượng trưng cho Tuệ, tay trái tượng trưng cho Định, chắp tay biểu trưng cho Định và Tuệ đồng nhất, hài hòa. Hoặc còn có thể hiểu bàn tay trái còn nêu biểu cho tâm của chúng ta, bàn tay phải nêu biểu cho tâm Phật.

Mười ngón tay tiêu biểu cho mười pháp giới. Quán tưởng thập pháp giới trong hai bàn tay úp lại.

Khoảng trống giữa hai lòng bàn tay biểu thị lý chân không, ý nghĩa là chúng ta phải thừa nhận tính Không của vạn pháp.

Mỗi lần chắp tay tâm ta thường tĩnh lại vài giây, đó chính là tập trung tư tưởng, tránh bị loạn động, dẹp bỏ mọi tạp niệm, nhất tâm hướng Phật. Lúc này Niết Bàn ngay dưới chân ta chứ không phải ở nơi đâu xa lạ nữa.

Mười ngón tay khép lại với nhau biểu thị mười pháp giới quy về nhất tâm. Nhắc nhở ta hiểu rằng mọi thứ đang hiện diện trước mắt là do tâm ta tạo nên, muốn thay đổi thì phải bắt đầu từ trong tâm thức.

Mười ngón tay biểu thị mười phương, chắp lại trước ngực, có nghĩa là chúng sanh trong mười phương đều bình đẳng, cũng có nghĩa là nhiếp thủ chúng sanh trong mười phương quy hướng Phật đạo. Mười ngón tay còn biểu thị cõi Phật trong mười phương, chắp lại trước ngực, có nghĩa là cúng dường chư Phật, Bồ-tát trong mười phương bằng tâm cung kính, cũng có nghĩa là nhiếp thủ công đức của cõi Phật trong mười phương để trang nghiêm tự tâm, thành tựu căn lành.

Mười ngón tay chắp lại trước ngực biểu thị chúng ta phải tu mười ba-la-mật mới có thể thành Phật. Ngoài ra, mười huyền môn Hoa Nghiêm hay mười nguyện vương Phổ Hiền đều biểu thị sự viên mãn; cho nên, mười ngón tay chắp lại chính là biểu thị khả năng viên thành Phật quả.

Tay trái thường tĩnh, biểu thị “thông hiểu”; tay phải thường động, biểu thị “thực hành”. Khi hai tay chắp lại cho thấy bản thân vừa phải thông hiểu vừa phải có thực hành mới có được thành tựu, không có cái nào là trội hơn cái nào, tất cả đều quan trọng như nhau.

Tay trái thường tĩnh, biểu thị “tự giác” (tự mình giác ngộ); tay phải thường động, biểu thị “giác tha” (giúp cho người khác giác ngộ); hai tay chắp lại biểu thị kết hợp tự giác với giác tha, có như vậy mới được giác hạnh viên mãn.

Tay trái biểu thị nguyện, tay phải biểu thị hạnh, hai tay chắp lại biểu thị nguyện và hạnh hợp nhất, lấy nguyện để khởi hạnh, lấy hạnh để chứng nguyện, có như vậy đại nguyện mới viên thành.

Năm ngón của bàn tay trái nêu biểu cho năm Phật mẫu trí tuệ, năm ngón của bàn tay phải nêu biểu cho Ngũ trí Phật. Đồng thời năm ngón tay còn nêu biểu cho địa, thủy, hỏa, phong, không đại. Mười ngón tay nêu biểu cho trí tuệ Phật, nêu biểu cho các công hạnh Ba la mật, nêu biểu cho sự hình thành của vũ trụ. Vì vậy sự kết hợp của hai bàn tay định tuệ hay hai bàn tay trí tuệ và phương tiện này tạo nên sự chuyển động của vũ trụ, chuyển động của pháp giới và trở thành những bản thệ nguyện của chư Phật.

Hai tay chắp lại biểu thị các pháp bình đẳng, không phân cao thấp. Tuy hình thức của các phương pháp có vẻ bất đồng, biểu hiện ra ngoài khác nhau nhưng bản chất giống nhau, cùng chung một mục đích.