Chánh tư duy là gì mà dù giàu hay nghèo không biết thì vẫn muôn đời khổ đau?

Trong Bát chánh đạo, Chánh tư duy được biết tới một thành phần cực kỳ quan trọng. Khi cắt nghĩa "Chánh tư duy" có "Tư duy" là suy nghĩ, là quá trình vận hành của tâm giúp con người suy nghĩ, xem xét giải quyết vấn đề. "Chánh" là đúng đắn, ngay thẳng.

Thế nên Chánh tư duy là suy nghĩ đúng đắn, chân chánh, là suy nghĩ không trái với lẽ phải, có lợi cho mình và cho người. Biết loại trừ những tư tưởng bất thiện như thể ta đang dọn cỏ hoang dại đang sống trong vườn tâm của mình vậy.

Chánh tư duy là gì, theo sách "Phật học tinh yếu" là Sammāsankappa. 

Từ sankappa, từ lâu ai cũng dịch là tư duy (suy nghĩ). Tuy nhiên, tùy theo văn cảnh, ngữ cảnh, đối cơ mà sankappa còn có nghĩa là ý nghĩ, là tầm, tìm kiếm, tư tưởng, ý định, chủ đích, mục đích. Vậy, ta còn phải hiểu chánh tư duy còn có nghĩa là ý nghĩ chơn chánh, tư tưởng chơn chánh, ý định chơn chánh, chủ đích chơn chánh và mục tiêu chơn chánh nữa. Giới Đức - Phật học tinh yếu

Kinh Tương ưng bộ ghi lại lời Phật dạy:

“Và này các Tỷ-kheo, thế nào là Chánh tư duy? Này các Tỷ-kheo, chính là xuất ly tư duy, vô sân tư duy, vô hại tư duy. Này các Tỷ-kheo, đây gọi là Chánh tư duy”.


Chánh tư duy còn để suy ngẫm về mười điều thiện và mười điều ác. Do có sự Tư duy như vậy, ta nhất định sống trong mười điều lành, loại trừ mười điều ác, chúng ta mới lìa tham dục và ác pháp. Còn bằng Tà tư duy, chấp ngã, vì lợi ích cá nhân chỉ gây ra đau khổ, tội ác, bất ổn cho người và xã hội.
 
Đừng bỏ lỡ:

Sau khi thành đạo, Đức Phật đã truyền đạt những trải nghiệm thực tiễn và kinh nghiệm giác ngộ trực tiếp của Ngài cho chúng ta. Ngài còn “thấy” thế gian đầy những khổ đau và tìm chỉ ra con đường diệt khổ.

Trong đó Chánh tư duy được Ngài xếp ở vị trí thứ hai, sau Chánh kiến, chứng tỏ nó có vai trò quan trọng không kém Chánh kiến. Nếu như Chánh kiến nói về khía cạnh nhận thức thì Chánh tư duy nói về khía cạnh của sức mạnh tinh thần (ý chí) điều khiển mọi hành động của bản thân.

Trong Phật giáo, thực hiện Chánh tư duy sẽ đem lại nhiều lợi ích cho con người, một trong số đó có thể kể đến: 
 

 

Tư duy có thể khiến chúng ta hạnh phúc hay đau khổ. Người không có Chánh tư duy cho rằng thân mạng là thường hằng là của riêng mình nên tham lam, luyến ái, dính mắc với thường hằng, cái ngã.

 Nhưng khi có Chánh kiến ta biết rằng cứ bám víu vào bất cứ điều gì từ sắc, thọ, tưởng, hành, hay thức đều đem lại đau khổ đau. Trong khi đó chúng là vô thường. Thế nên ta đoạn trừ được chúng nhờ có Chánh tư duy giải thoát khỏi khổ đau.

Ví dụ như một người ăn xin cũng cảm nhận được hạnh phúc riêng của mình mà không thấy mình đang khổ, đơn giản là bản thân đang đón nhận những gì mình đã từng gây ra trước đây, thậm chí vẫn có tâm hoan hỉ khi giúp người bên cạnh chút bánh mì để ăn, chút đồ dùng để cùng sống qua ngày,...

Từ đó ta biết cách để buông xả hay bố thí trong ý nghĩa cao thượng nhất, tình thương yêu và tâm từ bi. Dứt hết tư tưởng hoặc nghiệp phiền não, có được sự an lạc từ sâu thẳm trong tâm hồn.

Khi đó, ta dễ dàng suy nghĩ lạc quan với bất cứ việc gì xảy ra trong cuộc sống của mình. Nếu suy nghĩ tiêu cực khởi lên, đó là dấu hiệu để chúng ta quán sát nó thấu đáo hơn để phát triển tuệ giác đối với các thói quen hằng ngày.

Tăng cường hạnh phúc với cách tập trung vào suy nghĩ tích cực và điều tốt đẹp trong cuộc sống. Càng ngày càng lạc quan thông qua việc tin tưởng vào bản thân và tương lai.

Tất nhiên, khi vận rủi ập tới, ta vẫn cảm thấy sợ hãi nhưng ta đủ bình tĩnh hơn để quán sát nó phát triển, rồi qua đi như thế nào. 

 

Như chúng ta đã nhận biết, hành trình trên con đường đưa đến hạnh phúc của Đức Phật đòi hỏi ta phải áp dụng vào cuộc sống thực tại mọi bước trong Bát Chánh Đạo.  

 
Để có Chánh tư duy, chúng ta phải kết hợp Văn, Tu, Tư. Nghĩa là nghe xong thì ta quán chiếu, áp dụng vào cuộc sống của mình. Có tu mà không tư duy, quán chiếu thì làm sao phát sinh được trí huệ, biết cách buông xả tham lam, sân hận, si mê mà chuyển hóa thành trí tuệ từ bi rộng lớn mang lại lợi ích thiết thực cho đời sống xã hội.