1. Bố thí đồ thô xấu có được không?
Trong Kinh Trung A-hàm từng kể lại giai đoạn Đức Phật du hóa tại nước Xá Vệ, trong rừng Thắng, vườn Cấp Cô Độc, Ngài hỏi một vị cư sĩ về việc gia đình người này có bố thí hay không.
Cư sĩ thành thật cho biết gia đình anh có bố thí nhưng chỉ được những đồ thô xấu, đó là cơm lẫn cả cám, canh lá gai trong đó chỉ có một miếng gừng và một lá rau mà thôi.
Ngài còn cho hay dù một người bố thí những thứ đẹp đẽ nhưng không tín, không cố tâm, không tự tay, không tự mình đến, không tư duy mà bố thí, không do tín mà bố thí, không quán nghiệp và quả báo mà bố thí, thì thọ báo của họ cũng đúng như thế. Điều này được hiểu là tâm của họ không muốn được nhà đẹp, không muốn được xe đẹp, không muốn áo chăn đẹp, không muốn được đồ ăn thức uống ngon, không muốn được ngũ dục công đức tốt.
Lý do vì những người này không chí tâm trong quá trình bố thí nên thọ báo đúng như thế. Và ngược lại, một cá nhân có tín mà bố thí, tự tay bố thí, tự mình đến bố thí, tư duy mà bố thí, do tín mà bố thí, quán nghiệp và quả báo mà bố thí, thì thọ báo đúng như thế. Điều này đồng nghĩa họ muốn được nhà đẹp, muốn được xe đẹp, muốn áo chăn đẹp, muốn đồ ăn thức uống ngon, muốn được ngũ dục công đức tốt đẹp... thì sẽ sớm được toại nguyện vì thọ báo đúng những gì họ dành cho người khác.
Theo như lời Phật dạy ở trên thì cho dù bố thí đồ thô xấu nhưng biết cách cho đi vẫn có quả phước tốt đẹp. Thế nên mỗi người cho dù đang ở hoàn cảnh nào không quan trọng, chỉ cần học cách “có tín mà bố thí, tự tay bố thí, tự mình đến bố thí, tư duy mà bố thí, do tín mà bố thí, quán nghiệp và quả báo mà bố thí” là đã bố thí đúng cách.
2. Trường hợp bố thí đồ thô xấu bị chê trách
Chuyện về Tôn chủ Pàyàsi sau đây rất đáng để chúng ta học hỏi. Nhà vua Pàyàsi vốn từng chẳng tin nhân quả, không tin vào luân hồi, sau đó nhờ cuộc hội thoại với Kumàra Kassapa mà hồi tâm chuyển ý, Ngài xin quy y và tổ chức bố thí cho các vị Sa môn, Bà la môn, cho những người nghèo, những người vô gia cư, những người ăn mày...
Món đồ được bố thí bao gồm cháo, đồ ăn phế thải, vải thô nhưng không may vì thiếu sót nên một người tên Uttàra đã bị bỏ qua, không được cho gì cả. Anh này bèn nói: "Với cuộc bố thí này, ta được gặp Tôn chủ Pàyàsi trong đời này, nhưng không gặp trong đời sau."
Nhiều người nghe được câu này và truyền tai nhau, cuối cùng nhà vua Pàyàssi biết được, liền mời thanh niên Uttàra và hỏi lý do câu nói của anh.
Nghe anh thanh niên nói xong thấy có lý nên nhà vua đã sai người phân phát các món ăn mà thường ngày Ngài ăn, loại vải mà bình thường Ngài vẫn mặc cho mọi người. Thanh niên Uttàra theo lệnh của vua, đi phát tận tay từng món đồ cho mọi người.
Bài học: Vua Pàyàsi bố thí nhưng hời hợi, không đặt tâm của mình vào đó, ông cho mọi người món đồ không ngon nhưng vẫn được mang tiếng là "bố thí", may mà nghe lời anh thanh niên Uttàra nên mới cho mọi người đồ tốt mà mình có, nhờ thế mà sanh Thiên, nhưng chỉ ở trong một cõi Trời thấp nhất, trong một cung điện trống trải, thiếu thốn.
Trong khi đó, thanh niên Uttàra dù không trực tiếp dùng tiền của mình mà cho đi nhưng đã dùng lời của mình để chuyển đổi tâm ý của nhà vua, sau khi được quyền bố thí đã cho đi một cách trân trọng, bố thí tận tay, vì đã bố thí có suy tư, vì đã bố thí các đồ không phế thải, sau khi thân hoại mạng chung được sinh lên Cõi Trời Đế Thích, cõi vui nhất trong các cõi trời dục giới.
3. Của cho không bằng cách cho
Thế nên nếu mình bố thí đồ xấu nhưng miễn là có giá trị sử dụng đối với người cần nó là được. Không nhất nhất là phải cho đi đồ thật tốt, thật mới, thật giá trị.
Cách cho đi nhưng thế nào cũng cần phải học, vì có thể ban đầu chúng ta có ý thức về việc cho đi và muốn làm điều tốt thì thường còn có chút tính toán. Thế nhưng càng làm nhiều như một thói quen thì chúng ta càng cho đi mà "không phải nghĩ nhiều", như thế phước báu lại càng lớn.
Đó là khi ta có thể xả buông, không dính mắc vào bất cứ thứ gì, không vì mong cầu nhận được phước lành thì mới làm. Tuy nhiên điều ấy không phải dễ làm, chỉ dành cho hạng bố thí ba la mật. Ở cấp độ thông thường, bố thí với tuệ, hiểu biết sâu sắc về lợi ích của việc đang làm, tin tưởng và thấy rõ quả phước của thực hành bố thí đã là tốt với hầu hết chúng ta.
Vậy nên mỗi chúng ta trong hiện đời, thực hành bố thí có tâm trong đời sống hàng ngày, trong khả năng có thể. Cứ vun bồi phước đức như thế thì chắc chắn đời này và đời sau sẽ được an vui và đủ đầy.
Đời người có nhiều thứ cần phải đầu tư, tích lũy, chắt chiu mới thành công mỹ mãn. Đầu tư vào phước đức với trí tuệ là việc vô cùng cần thiết của mỗi người. Thế nên, trong cuộc sống, điều quan trọng là vun bồi công đức phước báo mỗi ngày từ những việc nhỏ nhặt thì phước đức ngày một tăng thêm theo thời gian.
Xem thêm tin liên quan cùng chuyên mục: