Ăn chay có lợi hay hại? Không nên vội vàng phủ nhận lợi ích của ăn chay

Thứ Năm, 09/02/2023

(Lichngaytot.com) Không phải ai cũng có thể ngay lập tức trả lời: Ăn chay có lợi hay hại? Vội vàng phủ nhận hay khẳng định lợi ích của ăn chay là điều hoàn toàn không nên.

Mục lục (Ẩn/Hiện)

1. Ăn chay có lợi hay hại?
2. Lợi ích và tác hại của việc ăn chay
2.1 Lợi ích của việc ăn chay
2.2 Tác hại của việc ăn chay
3. Lưu ý khi ăn chay

1. Ăn chay có lợi hay hại?

Tìm hiểu ăn chay có lợi hay hại

Nhiều người phân vân không biết ăn chay có lợi hay hại vì có nhiều ý kiến trái chiều về việc này. Nhiều người khẳng định ăn chay không thể nào đủ chất, thế nhưng vẫn rất có nhiều "bằng chứng sống" cho thấy họ ăn chay từ nhỏ nhưng vẫn có cuộc sống khỏe mạnh khi đã trưởng thành.

Nhìn chung ăn chay có cả lợi và hại, ăn chay lợi hay hại không phụ thuộc vào kiểu ăn chay mà vào cách bạn cân bằng dinh dưỡng như thế nào.

Một chế độ ăn chay đúng, đủ dinh dưỡng, cung cấp đủ vitamin, khoáng chất cần thiết cho cơ thể thì không điều gì phải lo lắng. Ngược lại nếu ăn chay không đúng cách, thiếu hiểu biết sẽ khiến cơ thể thường xảy ra những vấn đề liên quan tới cả sức khỏe và tinh thần. Ví dụ như cũng là ăn chay nhưng một người chỉ thường xuyên ăn cơm cùng rau luộc chấm gia vị thì chắc chắn sẽ không đủ cung cấp dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể.

2. Lợi ích và tác hại của việc ăn chay

2.1 Lợi ích của việc ăn chay

a. Hạn chế bệnh tật

Những thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật thường ít mang các nguy cơ tiềm ẩn về mặt bệnh lý cho sức khỏe con người. Nhờ vậy mà có thể ngăn ngừa các bệnh phổ biến như: sỏi thận, béo phì, tiểu đường, tim mạch,...

- Giảm hẳn nguy cơ bệnh tim mạch: Huyết áp của người ăn chay trường thường có khuynh hướng thấp hơn người ăn mặn và ít tăng huyết áp theo tuổi hơn.

- Hạn chế béo phì: Lợi ích hỗ trợ giảm cân của việc ăn chay cũng đã từng được chứng minh trong nhiều nghiên cứu khoa học, với những ghi nhận rằng khối lượng cơ thể của nhóm ăn chay luôn giảm nhiều hơn so với những người chọn các chế độ ăn khác. Do trong khẩu phần ăn nhiều rau, chất xơ thể tích lớn nên dù bạn ăn no vẫn không bị thừa calo. Song nếu ăn chay mà lại chọn các món chiên đầy dầu thì sẽ được cung cấp nhiều calo hơn ăn mặn.

- Chống lão hóa, trẻ lâu, kéo dài tuổi thọ: Chế độ ăn chay thường không có chất béo động vật mà chỉ có chất béo thực vật, dễ dàng hấp thụ vào cơ thể hơn. Bên cạnh đó, khi ăn chay, bạn sẽ nạp vào cơ thể nhiều hợp chất chống oxy hóa hơn, giúp cải thiện tuần hoàn và chống lão hoá sớm cho cơ thể.

- Ít mắc bệnh đường tiêu hóa như viêm dạ dày, ruột, táo bón. Do thức ăn chay có nhiều chất xơ nên thời gian đi qua đường tiêu hóa nhanh hơn, cơ thể thải trừ được chất cặn bã tốt hơn, làm cho đường tiêu hóa sạch hơn.

- Làn da mịn màng hơn: Nghiên cứu cũng chứng minh rằng những sản phẩm từ sữa có thể dẫn đến mụn trứng cá, cũng như thực phẩm đóng hộp có liên quan đến chỉ số đường huyết cao. Thế nhưng chế độ ăn chay loại bỏ cả hai điều này và còn cải thiện làn da giúp da trắng sáng hơn. Đây chính là lợi ích của việc ăn chay được rất nhiều phụ nữ tin tưởng.

- Giảm nguy cơ bị ung thư: Thức ăn chay chứa nhiều chất xơ và acid béo hòa tan do vậy người ăn chay ít mắc bệnh và tử vong vì ung thư miệng họng, tiền liệt tuyến, nhất là đại tràng hơn người ăn mặn. Chất xơ làm giảm sự thoái giáng acid mật sơ cấp thành thứ cấp – chất đã được chứng minh là gây ung thư đại tràng.

b. Cải thiện tâm trạng

Ăn chay còn giúp cải thiện sức khỏe tinh thần của chúng ta như:

- Tính cách hiền hòa hơn: Quá trình sát sinh, ăn thịt và máu động vật cũng chứa nhiều chất kích thích nên tâm tính của chúng ta dễ bị kích động. Nguồn thực phẩm động vật chứa nhiều axit arachidonic, gây nên cảm giác ức chế, buồn bực. Ngược lại, khi ăn chay với thức ăn chính là rau quả, ngũ cốc và trái cây, tâm trạng của bạn sẽ thư giãn, có tâm tính hiền hòa hơn.

- Thể hiện lòng từ bi: Không giết hại các loại động vật khác để lấy thịt nên việc ăn chay giúp con người thể hiện tình thương yêu muôn loài, gia tăng sự từ bi, từ đó tâm được yên vui và thoải mái.

Nhờ vậy mà ăn chay giúp thế giới tốt đẹp hơn là một trong những lợi ích của việc ăn chay mà ít ai ngờ đến.

c. Ăn chay tiết kiệm tài chính

Chỉ dành tiền mua các loại đồ ăn như rau, nấm,... không phải mua thịt, cá,... giúp bạn tiết kiệm được tiền bạc. Nhờ thế mà kế hoạch tài chính của bạn được an toàn, có thể tập trung cho các mục tiêu khác của cuộc sống.

Ngoài ra, ăn chay còn giúp tiết kiệm chi phí khám chữa bệnh vì nguy cơ dành cho các loại bệnh đã giảm sút đi rất nhiều. Nghiên cứu của các nhà khoa học Mỹ cho thấy, những người ăn chay tiết kiệm lên đến 750$/ năm so với người không ăn chay.

Nếu thích có rau sạch ăn thường xuyên, bạn cũng có thể tự trồng ngay tại ban công, sân thượng với mô hình rau thủy canh hay rau trong thùng xốp, việc này tiết kiệm cho bạn không ít tiền bạc mà lại có rau đủ đảm bảo vệ sinh ăn mỗi ngày.

2.2 Tác hại của việc ăn chay

a. Sức khỏe yếu kém

Trong thức ăn có nguồn gốc động vật có nhiều vi chất dinh dưỡng như chất sắt tái tạo máu, kẽm, vitamin B12 và một số loại vitamin khác… Do chỉ sử dụng thực phẩm nguồn gốc thực vật nên người ăn chay có thể bị thiếu một số chất như: Canxi, sắt, Vitamin B12...

Nếu bạn ăn chay trong một thời gian dài sẽ gây ra tình trạng thiếu máu, cơ thể mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt, phản ứng chậm.

Nhiều người lầm tưởng rằng ăn chay sẽ mang lại một vóc dáng đẹp, không còn phải lo tới vấn đề cân nặng nhưng không hoàn toàn là vậy. Khi mục tiêu ăn chay để giảm cân, bạn nên chú ý những loại thực phẩm chứa nhiều tinh bột, đường và các loại dầu thực vật. Bởi chúng sẽ kích thích vị giác, làm cho bạn ăn ngon miệng hơn và cân nặng vẫn tăng.

Ăn chay đâu chỉ là không ăn thịt, bạn đã biết những phương pháp ăn chay nào?
Càng ngày có càng nhiều phương pháp ăn chay phù hợp với lối sống, quan niệm, giá trị văn hóa... khác nhau. Nếu ăn chay, bạn sẽ chọn loại nào cho riêng mình?

b. Gây lão hóa, mất trí nhớ

Trong thực phẩm chay không có các loại protein quan trọng như collagen, axit amin, elastin, myosin, điều này sẽ làm cho da mặt bạn sạm đen, thiếu sức sống, thiếu sự đàn hồi và cơ bắp không còn săn chắc.

Ngoài ra, cơ thể thiếu protein là một trong những nguyên nhân gây ra các khối u đường tiêu hóa.

Các thành phần dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của não bộ cần phải được cung cấp từ nguồn thực phẩm động vật, nếu không não bộ của bạn có thể bị lão hóa và mất trí nhớ.

c. Ảnh hưởng tới sức khoẻ của não

Ăn chay có thể dẫn đến khủng hoảng choline - một chất dinh dưỡng mà rất quan trọng đối với sức khỏe của não và các chức năng khác. Nó được tìm thấy trong thịt và gia cầm, và đây là những chất mà cơ thể không thể tự tổng hợp ngoài nguồn thức ăn.

Tuy nhiên bằng cách ăn một vài quả trứng mỗi tuần thực sự có thể giúp tăng lượng choline ở những người có ăn trứng. Những người ăn chay nên cân nhắc sử dụng thực phẩm chức năng, đặc biệt là ăn chay ở phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ. Nên sử dụng các thực phẩm bổ sung có chứng nhận, được cấp phép lưu hành.

d. Tâm trạng tiêu cực

Một chế độ ăn chay thiếu chất, không đủ dinh dưỡng cho cơ thể xuất phát từ việc thiếu hiểu biết dường như là một yếu tố ảnh hưởng tới bệnh trầm cảm. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng người ăn thuần chay có mức độ lo lắng và căng thẳng thấp hơn những người ăn thịt.

Các nhà nghiên cứu khác đã xem xét các vấn đề sức khỏe tâm thần ở người ăn chay (vegetarian) và kết luận rằng họ có nhiều khả năng mắc trầm cảm hơn.

e. Ăn chay quá sớm ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản

Thức ăn chay ít cholesterol, do đó mặc dù cholesterol gây ra các bệnh về tim mạch song chúng lại vô cùng quan trọng đối với trẻ nhỏ.

Nếu ăn chay quá sớm, cơ thể sẽ thiếu các hormone này, ảnh hưởng đến quá trình dậy thì của trẻ, chậm phát triển và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe sinh sản, làm giảm ham muốn tình dục sau này.

Do đó không nên cho trẻ ăn chay quá sớm để đảm bảo trẻ được phát triển bình thường.

Chất đạm thực vật tuy dễ tiêu hóa và sử dụng, nhưng không đủ các thành phần axit amin thiết yếu, vì vậy không đủ cho sự tăng trưởng, phát triển của cơ thể.

3. Lưu ý khi ăn chay

Phải học hỏi, tìm hiểu kỹ và lên kế hoạch ăn chay khoa học, đúng cách để tránh tối thiểu các rắc rối có thể xảy ra.

Nếu ăn chay trong thời gian ngắn thì không ảnh ưởng gì nhưng nếu có kế hoạch ăn trong thời gian dài phải chú ý hơn trong việc kết hợp các món ăn. Cần tìm hiểu kỹ để bổ sung đủ dưỡng chất cho mình.

Chỉ ăn càng đơn giản càng tốt và quan tâm đến vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm là được. Lưu ý nhất là với những người ăn chay trường.

Chú ý không nên ăn mặn và nhiều dầu, hạn chế ăn các thực phẩm như cơm dừa, hạt có dầu chứa rất nhiều chất béo bão hòa.

Cũng là ăn chay nhưng ăn chay đủ chất, đa dạng đồ ăn thì không có gì đáng nói. Thế nhưng, một bữa ăn chỉ có riêng rau luộc chấm tương hoặc chấm muối, cháo hoặc cơm không với một chút muối không sẽ gây ra tình trạng thiếu máu trầm trọng. Do đó, bữa ăn chay cần phong phú hơn, đa dạng hơn để tránh được căn bệnh này.

Những người mắc bệnh tim mạch, gan, thận nếu phải ăn chay để ngăn bệnh nặng thêm thì phải thay đổi thực đơn thường xuyên để bổ sung đủ chất. Nên ăn pha thêm chút thịt, cá, trứng, sữa để bảo đảm dinh dưỡng.

Việc ăn chay không nên rập khuôn mà phải phù hợp với yêu cầu mỗi người. Nếu là người lớn khỏe mạnh bình thường, nên ăn chay một vài lần trong tháng cho bộ máy tiêu hóa được “vệ sinh sạch sẽ” và giảm nguy cơ bệnh tim mạch, chuyển hóa, béo phì.