(Lichngaytot.com) Con người luôn cố gắng làm việc chăm chỉ, theo đuổi hạnh phúc và sự giàu sang, coi đó là “phước báu” quý giá. Nhưng không phải loại phước nào cũng tốt, người xưa cảnh báo rằng có 3 loại phước giả không nên hưởng kẻo lợi bất cập hại.
 |
Quan niệm về "phước" trong tâm thức người Việt thường gắn liền với sự đủ đầy về vật chất, sự thăng tiến trong sự nghiệp, gia đình hạnh phúc, con cái ngoan ngoãn. Đó là những mục tiêu chính đáng, là động lực để mỗi người không ngừng vươn lên.
Tuy nhiên, các bậc tiền nhân đã từng răn dạy rằng, không phải mọi thứ hào nhoáng, mọi lợi lộc đến dễ dàng đều là "phước lành" thực sự. Trong cuộc sống, tồn tại những loại "phước giả" - những thứ bề ngoài có vẻ tốt đẹp, mang lại sự hưởng thụ tức thời nhưng ẩn chứa những hiểm họa khôn lường, thậm chí có thể đẩy con người vào vòng xoáy của khổ đau và bất hạnh.
Bài viết này sẽ đi sâu phân tích về 3 loại phước giả mà người xưa đã cảnh báo chúng ta không nên hưởng, giúp bạn đưa ra những lựa chọn sáng suốt để xây dựng một tương lai an yên và hạnh phúc bền vững.
1. Sự khác biệt giữa “phước thật” và “phước giả”
Trước khi đi vào chi tiết về 3 loại phước giả, chúng ta cần làm rõ sự khác biệt giữa "phước lành chân chính" và "phước lành giả tạo".
- Phước lành chân chính:
Đây là những thành quả đến từ sự nỗ lực chân chính, sự lao động miệt mài, sự tích lũy đức hạnh và trí tuệ. Phước lành chân chính mang lại sự thịnh vượng cả về vật chất lẫn tinh thần, giúp con người cảm thấy an vui, hạnh phúc và có ý nghĩa trong cuộc sống.
Nó thường đi kèm với sự trưởng thành, sự biết ơn và khả năng lan tỏa những điều tốt đẹp đến cộng đồng. Ví dụ, một người làm việc chăm chỉ, sáng tạo, cống hiến hết mình cho công việc và đạt được thành công, sự giàu có bằng chính năng lực của mình là đang hưởng phước lành chân chính.
- Phước lành giả tạo:
Trái ngược với phước lành chân chính, đây là những thứ có được một cách dễ dàng, không phải trả giá xứng đáng, hoặc thậm chí là do những hành vi không chính đáng mà có được.
Phước lành giả tạo thường chỉ mang lại sự hưởng thụ bề ngoài, ngắn ngủi, và ẩn chứa những nguy cơ tiềm ẩn về lâu dài. Nó có thể khiến con người trở nên lười biếng, kiêu ngạo, đánh mất bản chất tốt đẹp và cuối cùng phải gánh chịu những hậu quả nặng nề.
Người xưa đã rất tinh tế khi chỉ ra những loại phước giả mà con người cần đặc biệt cảnh giác. Hiểu rõ những điều này sẽ giúp chúng ta có cái nhìn sâu sắc hơn về cuộc sống, tránh xa những cạm bẫy và hướng đến những giá trị thực sự.
 |
2. Có 3 loại phước giả không nên hưởng
2.1 Loại thứ nhất: “Phước” đến từ việc không phải trả giá
Đây là loại phước giả mà nhiều người, đặc biệt là các bậc cha mẹ, cần hết sức lưu tâm.
Nhiều người làm việc chăm chỉ, không chỉ hy vọng được giàu có và thịnh vượng trong kiếp này, mà còn hy vọng truyền lại "phước lành" cho con cháu, thậm chí kéo dài mãi mãi.
Người xưa có câu “giàu không quá ba họ”. Nguyên nhân khiến điều này trở thành phước giả là họ chỉ để lại phước lành về “thu nhập không cần lao động” cho con cháu, nhưng lại không truyền lại cho con cháu những gian khổ, vất vả trong quá trình phấn đấu của chính mình.
Việc tạo ra một môi trường quá dễ dàng, nơi con cái có mọi thứ mà không cần phải nỗ lực, có thể vô tình tạo ra một loại "phước giả" vô cùng nguy hiểm.
Người xưa có câu "của cho không bằng cách cho". Việc để lại tài sản, của cải cho con cháu là điều tốt đẹp, thể hiện tình yêu thương và trách nhiệm của cha mẹ. Nhưng nếu chỉ chú trọng đến việc truyền lại mà không dạy cho con cái giá trị của sự cần cù, ý chí vươn lên và khả năng tự lập, thì đó chính là mầm mống của họa.
Một khi việc ngồi lại và tận hưởng thành quả lao động của người khác trở thành thói quen của thế hệ tiếp theo, họ sẽ coi những phước lành mà họ đang có được là điều hiển nhiên. Làm sao họ có thể tiếp tục duy trì tất cả những điều này với tâm lý như vậy?
Loại phước giả đến từ việc không phải trả giá có những tác hại cụ thể như:
- Gây ra sự ỷ lại và mất đi động lực: Khi con cái quen với việc có mọi thứ một cách dễ dàng, chúng sẽ hình thành tâm lý ỷ lại, không biết trân trọng những gì mình đang có. Chúng sẽ mất đi động lực để phấn đấu, để vượt qua khó khăn, bởi vì chúng tin rằng luôn có người khác lo lắng cho mình. Điều này sẽ khiến chúng khó có thể trưởng thành thực sự và đối mặt với những thử thách của cuộc sống sau này.
- Không biết quý trọng giá trị của lao động: Những người không phải đổ mồ hôi, sôi nước mắt để kiếm tiền thường không biết trân trọng giá trị của đồng tiền và công sức lao động. Họ có thể tiêu xài hoang phí, không có kế hoạch tài chính rõ ràng và dễ dàng rơi vào cảnh túng thiếu khi nguồn "phước" ban đầu cạn kiệt.
- Ảnh hưởng đến sự phát triển nhân cách: Việc không phải trải qua những khó khăn, thử thách có thể khiến con người trở nên yếu đuối, thiếu kiên nhẫn và dễ dàng bỏ cuộc. Họ không học được cách đứng lên sau thất bại, không rèn luyện được ý chí và nghị lực cần thiết để thành công trong cuộc sống.
Lời dạy sâu sắc của Lâm Tắc Từ: Câu nói của vị quan thanh liêm Lâm Tắc Từ đã đúc kết một chân lý sâu sắc: "Nếu con cháu ta giống như ta, để lại tiền bạc cho chúng có ý nghĩa gì? Nếu chúng có đức hạnh, có nhiều tiền, sẽ làm tổn hại đến chí hướng của chúng; nếu chúng không tốt bằng ta, để lại tiền bạc cho chúng có ý nghĩa gì? Nếu chúng ngu ngốc, có nhiều tiền, sẽ làm tăng thêm lỗi lầm của chúng”.
Ông hiểu rằng, điều quan trọng nhất mà cha mẹ cần truyền lại cho con cái không phải là của cải vật chất mà là những giá trị đạo đức, ý chí tự cường và khả năng đối mặt với cuộc sống.
Do đó, thay vì chỉ tập trung vào việc để lại tài sản, các bậc cha mẹ nên chú trọng đến việc giáo dục con cái về giá trị của lao động, sự tự lập và trách nhiệm. Hãy tạo cơ hội để con cái được trải nghiệm những khó khăn, thử thách trong cuộc sống, từ đó rèn luyện ý chí và nghị lực.
Hãy dạy cho chúng cách quản lý tài chính, biết trân trọng những gì mình đang có và luôn nỗ lực vươn lên bằng chính khả năng của mình. Đó mới là "phước lành" chân chính, bền vững mà cha mẹ có thể trao cho con cái.
2.2 Loại thứ hai: Hư danh không đúng với thực tế
Trong xã hội ngày nay, có một số người trẻ bộc lộ tài năng ngay khi bước vào xã hội, đạt được thành công khi còn trẻ và nắm giữ những vị trí quan trọng. Họ có thể siêng năng, tháo vát, thận trọng và khiêm tốn lúc đầu, nhưng theo thời gian, họ thường bị danh vọng và tiền bạc đè nặng và đánh mất chính mình trong những phước lành không xứng đáng với danh tiếng của họ.
Khổng Tử nói: "Đức hạnh không tương xứng với chức thì tai họa ập đến. Đức hạnh kém mà chức thì cao, trí tuệ nhỏ mà mưu lớn, sức lực nhỏ mà trách nhiệm nặng thì khó thành công".
Chức vụ cao, trách nhiệm nặng nề không tương xứng với danh tiếng quả thực rất hấp dẫn, nhưng lại khiến người ta không nhận ra chính mình, không tiếp tục chuyên tâm vào lĩnh vực chuyên môn của mình, không nâng cao đạo đức tu dưỡng.
Thay vào đó, họ thực sự nghĩ rằng họ hoàn hảo và toàn năng. Một khi thất bại, họ không nhìn vào bên trong mình mà đổ lỗi cho thế giới bên ngoài, và cuối cùng lãng phí tài năng và thời gian vào sự tự thương hại.
Trong xã hội hiện đại, không ít người trẻ tuổi đã sớm gặt hái được những thành công nhất định, có được danh tiếng và địa vị khi còn rất trẻ. Điều này thoạt nhìn có vẻ là một "phước lành" lớn, nhưng nếu không có sự chuẩn bị tốt về mặt đạo đức và năng lực thực sự, thì hư danh này có thể trở thành một loại "phước giả" nguy hiểm.
Gia Cát Lượng, một nhà quân sự và chính trị kiệt xuất của Trung Quốc, đã từng lo lắng cho cháu trai của mình khi thấy cậu bé quá thông minh và lanh lợi từ khi còn nhỏ. Ông sợ rằng sự trưởng thành quá sớm có thể khiến cháu trai không trở thành một người có giá trị thực sự.
Những điều hư danh không đúng với thực tế lâu dần sẽ dẫn đến tai họa:
- Sự ảo tưởng về năng lực: Khi một người trẻ tuổi đạt được thành công sớm, họ có thể dễ dàng rơi vào trạng thái tự mãn, ảo tưởng về năng lực của bản thân. Họ có thể nghĩ rằng mình đã đạt đến đỉnh cao và không cần phải cố gắng, học hỏi thêm nữa. Điều này sẽ khiến họ ngừng phát triển và dễ dàng bị tụt lại phía sau.
- Không có nền tảng vững chắc: Thành công sớm đôi khi có thể đến từ những yếu tố bên ngoài như may mắn, sự giúp đỡ của người khác, hoặc thậm chí là những chiêu trò không chính đáng. Nếu không có một nền tảng kiến thức, kỹ năng và đạo đức vững chắc, những thành công này sẽ không bền vững và có thể sụp đổ bất cứ lúc nào.
- Đánh mất sự khiêm tốn và cầu tiến: Danh tiếng và địa vị có thể khiến một người trở nên kiêu ngạo, coi thường người khác và không còn lắng nghe những lời góp ý chân thành. Họ có thể đánh mất sự khiêm tốn và tinh thần cầu tiến, những yếu tố then chốt để duy trì và phát triển sự nghiệp.
Đối với những người trẻ tuổi đang có được những thành công ban đầu, điều quan trọng là phải luôn giữ được sự khiêm tốn, không ngừng học hỏi và trau dồi bản thân. Hãy xem những thành công này là động lực để tiếp tục cố gắng, chứ không phải là điểm dừng chân.
Hãy xây dựng một nền tảng kiến thức, kỹ năng và đạo đức vững chắc để có thể đối mặt với những thử thách lớn hơn trong tương lai. Đồng thời, hãy luôn lắng nghe những lời góp ý chân thành từ những người xung quanh để không ngừng hoàn thiện mình.
Đối với những người ở độ tuổi trung niên và cao niên, việc nhìn nhận lại những thành công và danh tiếng mà mình đã đạt được cũng rất quan trọng. Hãy tự hỏi bản thân xem những thành quả đó có thực sự xứng đáng với năng lực và đạo đức của mình hay không.
Nếu có bất kỳ sự chênh lệch nào, hãy dũng cảm nhìn nhận và tìm cách khắc phục, đừng để hư danh che mờ đi thực tế và dẫn đến những hậu quả đáng tiếc.
 |
2.3 Loại thứ ba: Những ham muốn vô lý
Trong cuộc sống, ai cũng có những ước mơ và khát vọng. Mong muốn có được sự giàu có, danh vọng là điều hoàn toàn chính đáng.
Tuy nhiên, nếu những ham muốn này trở nên quá mức, không phù hợp với năng lực và đạo đức của bản thân, hoặc được theo đuổi bằng những phương pháp không chính đáng, thì chúng sẽ trở thành một loại "phước giả" vô cùng nguy hiểm.
Nhiều người cố gắng tìm kiếm những con đường tắt để đạt được thành công, lợi dụng cơ hội, thậm chí là gian lận, lừa đảo để có được những thứ mà họ mong muốn. Họ tin rằng những gì họ có được bằng cách đó là "phước" của mình, nhưng thực tế, đó chỉ là những ảo ảnh tạm thời.
Những ham muốn vô lý sẽ sớm đẩy con người ta lầm đường lạc lối:
- Của vào đường gian, ắt ra đường ngay: Đây là một quy luật bất biến trong cuộc sống. Những thứ có được bằng những phương pháp không chính đáng thường không bền vững và sẽ sớm bị mất đi. Thậm chí, nó còn có thể mang lại những hậu quả tiêu cực, chẳng hạn như bị pháp luật trừng trị, mất uy tín, hoặc bị người khác xa lánh.
- Ảnh hưởng đến đạo đức và nhân cách: Việc theo đuổi những ham muốn vô lý có thể khiến con người đánh mất đi những giá trị đạo đức tốt đẹp. Họ có thể trở nên tham lam, ích kỷ, sẵn sàng làm mọi thứ để đạt được mục đích của mình, bất chấp hậu quả. Điều này sẽ làm suy thoái nhân cách và khiến họ trở nên đáng khinh trong mắt người khác.
- Kết giao với những người không tốt: Những người có cùng chung những ham muốn vô lý thường tìm đến nhau để hợp tác và lợi dụng lẫn nhau. Những mối quan hệ dựa trên lợi ích vật chất thường rất mong manh và dễ dàng tan vỡ khi lợi ích không còn. Việc kết giao với những người không tốt có thể dẫn đến những hậu quả tiêu cực cho cả bản thân và gia đình.
- Một nhà tích chứa điều ác, ắt phải chịu tai ương: Những hành vi không chính đáng, dù có thể mang lại lợi ích trước mắt, nhưng về lâu dài sẽ tích tụ thành những "nghiệp chướng" và gây ra những tai họa cho bản thân và cả các thế hệ sau.
Hãy xây dựng những mục tiêu và ước mơ phù hợp với năng lực và đạo đức của bản thân. Hãy theo đuổi những mục tiêu đó bằng sự nỗ lực chân chính, bằng trí tuệ và lòng kiên trì. Đừng bao giờ tìm kiếm những con đường tắt, những lợi ích bất chính, bởi vì những thứ đó chỉ là "phước giả" và sẽ không bao giờ mang lại hạnh phúc thực sự.
Hãy luôn ghi nhớ rằng, "cái gì định mệnh sẽ xảy ra thì cuối cùng sẽ đến với bạn, còn điều gì không định mệnh thì không nên gượng ép". Thay vì cố gắng giành lấy những thứ không thuộc về mình, hãy tập trung vào việc phát triển bản thân, làm những điều tốt đẹp và sống một cuộc đời ý nghĩa.
Cuộc sống luôn chứa đựng những điều bất ngờ và những cơ hội. Tuy nhiên, không phải mọi thứ hào nhoáng đều là vàng, không phải mọi lợi lộc dễ dàng đều là phước lành thực sự. Bài học từ người xưa về 3 loại phước giả không nên hưởng vẫn còn nguyên giá trị trong xã hội hiện đại ngày nay.
Việc nhận diện và tránh xa những loại phước giả này không chỉ giúp chúng ta tránh được những tai họa tiềm ẩn mà còn giúp chúng ta tập trung vào việc xây dựng những giá trị bền vững, hướng đến những phước lành chân chính - những thứ đến từ sự nỗ lực, đạo đức và lòng nhân ái.
Hãy nhớ rằng, hạnh phúc thực sự không nằm ở những thứ bề ngoài, phù phiếm mà nằm ở sự bình an trong tâm hồn, những mối quan hệ tốt đẹp và những đóng góp tích cực cho cộng đồng. Đó mới chính là "phước báu" quý giá nhất mà mỗi người chúng ta nên trân trọng và vun đắp.
Hy vọng rằng, những chia sẻ trong bài viết này sẽ giúp quý vị có thêm những góc nhìn hữu ích, từ đó đưa ra những lựa chọn sáng suốt để xây dựng một cuộc sống an yên, hạnh phúc và ý nghĩa cho bản thân và gia đình.
