Ngày nay, nhắc tới tiết Thanh Minh, người ta thường nhắc tới phong tục tảo mộ, thăm hỏi ông bà tổ tiên mà ít người biết rằng, tiết Thanh Minh truyền thống có tới 6 tập tục quan trọng.
Bạn có biết: 24 tiết khí trong năm có những tên gọi gì, thời gian tương ứng, đặc điểm, ý nghĩa ra sao?
1. Bắn liễu
Tập tục trong tiết Thanh Minh này bắt nguồn từ Trung Quốc. Người ta đặt một con chim bồ câu vào trong hồ lô rồi treo lên cây liễu, hai người dùng cung tên bắn vào hồ lô để chim bồ câu bay ra, lấy độ cao khi bay lên của chim để phân thắng bại. Ở Việt Nam, mùa xuân thường tổ chức lễ hội bắn cung thi tài để thể hiện tinh thần thượng võ và ý chí sẵn sàng bảo vệ Tổ quốc của trai tráng. Tục này giờ hầu như không còn nữa.
2. Lễ hội trồng dâu nuôi tằm
Nghề trồng dâu nuôi tằm đã từng rất phát triển ở Việt Nam thời phong kiến. Trong tiết Thanh Minh, người ta mở hội thi trồng dâu nuôi tằm, nhằm khuyến khích nông nghiệp và các nghề thủ công. Khuôn khổ lễ hội có các hoạt động tế thần tằm, thi dệt vải, thi nuôi tằm và các trò chơi dân gian đặc sắc.
3. Kéo co
Trò chơi dân gian này xuất phát từ lễ hội mùa xuân vào tiết Thanh Minh. Ngày nay, kéo co trở nên phổ biến và xuất hiện trong nhiều lễ hội quanh năm.
4. Tế tổ tảo mộ
Tiết Thanh Minh truyền thống không thể không nhắc tới tục tảo mộ - hoạt động thể hiện lòng hiếu thảo, sự biết ơn và trân trọng quá khứ. Đây được coi là tục lệ tiêu biểu nhất, quan trọng nhất trong tiết Thanh Minh. Ngày này, mọi người đều sắm đồ lễ tới thăm mộ ông bà tổ tiên, diệt trừ cỏ dại, dâng đồ cúng, thắp hương khấn vái và đốt vàng mã gửi tới người thân đã khuất.
5. Chơi diều
Người ta còn tin rằng, nếu đem những tai bệnh của mình viết lên con diều và thả cho nó bay thật cao thì sẽ giúp cho bệnh tật tiêu biến theo gió. Ngày nay, các lễ hội thả diều tuy không còn nhiều nhưng vẫn được duy trì.
6. Đạp thanh
Nguyễn Du trong truyện Kiều đã viết “Thanh Minh trong tiết tháng ba, lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh”.
Đạp thanh (giẫm lên cỏ) là tục lệ gắn liền với tục tảo mộ. Mùa xuân thanh mát, cỏ mọc xanh tốt, không khí trong lành, người ta rủ nhau ra ngoại ô tổ chức lễ hội đạp thanh, coi như một dịp dạo chơi, hít thở không khí và thưởng ngoạn cảnh sắc.
Đạp thanh (giẫm lên cỏ) là tục lệ gắn liền với tục tảo mộ. Mùa xuân thanh mát, cỏ mọc xanh tốt, không khí trong lành, người ta rủ nhau ra ngoại ô tổ chức lễ hội đạp thanh, coi như một dịp dạo chơi, hít thở không khí và thưởng ngoạn cảnh sắc.
Trần Hồng