Tam sên là gì mà lễ cúng vía Thần Tài nào cũng phải có? Lễ vật cúng Thần Tài gồm những gì mới đủ?

Theo PGS.TS.Phan Thị Yến Tuyết (khoa Việt Nam học - ĐH KHXH-NV Tp.HCM): Tam sên là một thức cúng không thể thiếu trong lễ cúng việc lề của người Việt ở Nam Bộ (tín ngưỡng này không có ở miền Bắc và miền Trung).

Bộ Tam Sên là đại diện 3 loài vật tượng trưng cho Thổ – Thủy – Thiên, miếng thịt heo (sống trên cạn) – Thổ, con tôm hoặc cua (sống dưới nước - Thủy), trứng gà hoặc trứng vịt (đại diện loài có lông vũ bay trên trời) – Thiên.

Vậy bộ Tam sên thông thường gồm: 1 miếng thịt ba rọi, 1 con tôm (hoặc cua), 1 quả trứng vịt hoặc trứng gà.

Bên cạnh bộ Tam sên, người dân còn thường cúng Thần Tài bằng cá lóc nướng.

Cá lóc này phải để nguyên con, không cạo vảy, không cắt vi, cắt đuôi, đem đi nướng trui. Việc để nguyên trạng cá lóc như trên là để tưởng nhớ rằng ông cha rất thiếu thốn khó khăn trong buổi đầu khai hoang, không nề hà chuyện cá vảy cả con, miễn sao nuôi dưỡng được bản thân và đảm bảo công việc thì vui lòng.

- Ý nghĩa bộ Tam sên trong Kinh Lăng Nghiêm:
 

- Ngoài ra, bộ Tam sên trong Kinh Lăng Nghiêm còn có một ý nghĩa khác, Đức Phật chia chúng sinh ra làm 12 loài:

 
Lễ Tam sên dùng cả trong lễ cúng thánh thần, cúng Thổ thần, cúng động thổ, cúng thần tài. Cụ thể như sau:
 

- Cúng thánh thần, thường cúng trong ngày vía Thần Tài mùng 10 tháng Giêng, cúng Thổ Thần, cúng Động Thổ, mâm cúng Khai Trương cửa hàng….

Một mâm cỗ sẽ được chuẩn bị 1 miếng thịt, 1 hoặc một vài con tôm hoặc 1 con cua, 1 quả trứng luộc. Tuy nhiên, tùy theo mỗi vùng miền mà mâm cỗ Tam sên khác nhau, ví dụ ở Huế thì là người dân cúng Môi (mép) Bò, Dồi Trường, Lưỡi Heo; còn ở miền Nam thì họ thường cúng thêm Cá Lóc,…
 

- Thổ Địa, Thần Tài là một trong những vị thần dân gian được người dân thờ cúng với mong muốn cầu bình an, sung túc cho gia đạo.

Không giống các vị thần thánh khác, phải đặt trên cao, nơi trang nghiêm. Thần Tài – Thổ Địa lại thường được đặt thờ dưới đất, hướng mặt ra cửa chính của mỗi gia đình. Và việc cúng Thần Tài không chỉ là nghi thức nhằm cầu tài lộc cho gia đình mà còn là một cách tưởng nhớ công ơn của các vị thần dân gian.