(Lichngaytot.com) Hái lộc đầu năm là tục lệ đẹp của người Việt, có ý nghĩa mang tới may mắn, sự thịnh vượng về tài lộc và gia đình trong năm mới. Vậy khi nào đi hái lộc, hái thế nào để rước cát lành thay vì rước vong vào nhà?
1. Hái lộc đầu năm là gì?
Hiểu đơn giản nhất, hái lộc đầu năm là hành động bẻ cành cây (còn gọi là cành lộc) sau đó mang về nhà trong ngày đầu năm mới để cầu mong cho những điều may mắn, tốt đẹp sẽ xảy đến.
1.1 Hái lộc cây gì đầu năm?
"Lộc" ở đây có thể là những cành đa nhỏ, sung, si, sanh, tùng, trúc, mai, cúc.... Ở nhiều vùng, người ta cũng chọn lá chè để hái lộc. Những cây được chọn để hái lộc non đầu năm thường là những loại cây quanh năm tươi tốt với ý nghĩa tượng trưng là mang lộc chồi, mang sự sinh sôi nảy nở về nhà.
Khi mang về nhà, người ta cắm lộc vào bình hoa hoặc có nơi treo trước gian giữa hoặc cửa ra vào để trừ ma quỷ, hay có ý báo là đã “rước phước lộc” về gia đình.
1.2 Hái lộc đầu năm khi nào, ở đâu?
Việc hái lộc đầu xuân thường được người dân tiến hành và sau thời khắc Giao thừa hoặc sáng sớm mùng 1 Tết. Mọi người sẽ đi đến đình chùa, đền phủ để hái một cành lộc non mang về với ý nghĩa xin cành lộc nhỏ ở chốn linh thiêng để rước tài lộc, may mắn về nhà.
2. Ý nghĩa hái lộc đầu năm?
Từ xưa đến nay, việc hái lộc được coi là tục lệ không thể thiếu khi Tết đến, bởi người Việt quan niệm rằng hái lộc sẽ mang về những điều may mắn, giúp "Tống cựu nghênh tân”, xua đi những điều không may mắn trong năm cũ, mong những điều tốt đẹp sẽ đến trong năm mới. Lộc ở đây không chỉ là tài lộc, còn là may mắn bình an, của sinh trưởng dồi dào, tượng trưng cho những gì tươi mới được hình thành dù có khó khăn, khắc nghiệt đến thế nào.
Ngoài ra còn có quan niệm cho rằng, nếu thành tâm xin một cành lộc nhỏ ở đền chùa, miếu sẽ được Thần Phật phù hộ, ban cho tài lộc và may mắn trong suốt cả năm. Xin lộc ở cây như vậy tượng trưng cho việc mang lộc chồi, mang sự sinh sôi nảy nở về nhà.
Tuy nhiên, “hái lộc” không đơn thuần chỉ mang nghĩa tay người ngắt từ trên cây một cành cây, một ngọn cây hay một nhánh non vừa mới nhú. Việc hái lộc theo quan điểm của người xưa còn mang đạo lý nhân quả, “có làm thì mới có ăn”, “tay làm hàm nhai”… Những may mắn, những hạnh phúc mà ta gặt hái được phải xuất phát từ hành động, từ lời nói. Nếu cứ lười biếng thì sẽ không có những điều hạnh phúc tốt đẹp.
Đây còn là một nghi thức đẹp, giúp con người tạo dựng niềm tin, nâng đỡ tâm hồn, sống có ích và sống đẹp hơn.
Tuy nhiên, “hái lộc” không đơn thuần chỉ mang nghĩa tay người ngắt từ trên cây một cành cây, một ngọn cây hay một nhánh non vừa mới nhú. Việc hái lộc theo quan điểm của người xưa còn mang đạo lý nhân quả, “có làm thì mới có ăn”, “tay làm hàm nhai”… Những may mắn, những hạnh phúc mà ta gặt hái được phải xuất phát từ hành động, từ lời nói. Nếu cứ lười biếng thì sẽ không có những điều hạnh phúc tốt đẹp.
Đây còn là một nghi thức đẹp, giúp con người tạo dựng niềm tin, nâng đỡ tâm hồn, sống có ích và sống đẹp hơn.
3. Nguồn gốc tục hái lộc đầu xuân năm mới?
Theo ông cha ta, tục hái lộc đã có từ thời xa xưa, cụ thể là từ thời các vua Hùng. Truyền thuyết kể rằng nhân một ngày đầu xuân, Vua Hùng đã cho gọi các Lạc Hầu, Lạc Tướng, thần dân và các con đến truyền dạy rằng: "Nay các con đã khôn lớn, ta muốn các con đi dạy dân làm ăn và trấn cứ các nơi".
Các con vua đều nhất thời cảm thấy quyến luyến bịn rịn không muốn rời đi. Hoàng hậu thưa: "Các con đều luyến mẹ, thương cha không muốn đi xa, thần thiếp nghĩ rằng Nhà vua nên làm lễ tế trời đất rồi dùng cách hái lộc chia cho các con. Các con ai nhận được cành lộc đi phương nào thì theo phương ấy mà đi."
Thấy hợp lý, Vua lệnh truyền cho các Lạc Hầu, Lạc Tướng và các con về nhà nghỉ. Rồi chọn ngày lành tháng tốt, Vua làm Lễ tế Trời - Đất trên đỉnh núi Nghĩa Lĩnh (thuộc tỉnh Phú Thọ hiện nay) cầu trời đất phù hộ cho mưa thuận gió hòa, muôn dân no ấm. Chờ lúc sang canh, Vua cùng Hoàng hậu vào rừng hái lộc đầu xuân. Sáng sớm, khi mặt trời xuất hiện đằng Đông, Vua chia cho mỗi người con một cành lộc và dạy rằng:
Non ở nhà, già đi ấp
Chẵn lên non, còn xuống biển
Sau đó, Vua dặn các con hãy mang cành lộc này đi trấn giữ các phương, răn dạy dân cách làm ăn, kiếm sống. Trên đường đi, nếu gặp điều gì không may, các con hãy mang cành lộc còn đượm sương sớm này mà vẩy lên trời thì thú dữ, tà ma sẽ bỏ chạy không hại được các con. Nghe lệnh Vua, các con quỳ lạy cha mẹ, nhận cành lộc chia nhau đi trấn giữ các miền và giúp muôn dân.
Từ đó, người Việt đã dần hình thành nên tục hái lộc. Ông bà ta cho rằng vào thời khắc Giao thừa hoặc sớm mồng một Tết, nếu xin một cành lộc nhỏ nơi đền, chùa, miếu, hoặc cành lộc từ chính vườn nhà rồi đem về cắm vào bình hoa hoặc treo trước hiên nhà sẽ được Thần, Phật ban cho tài lộc, may mắn suốt năm.
Người Việt tin rằng cây cối ở những nơi linh thiêng sẽ có những năng lượng đặc biệt trú ngụ, không chỉ thần linh mà cả ma quỷ. Vong hồn những người chưa siêu thoát được sẽ ẩn nấp ở những cây to cây lâu năm, mà thường ở đình chùa sẽ có nhiều vong hồn hơn những nơi khác do là địa điểm tập trung tâm linh.
Vì thế, cây càng lớn thì xác suất có vong trú càng cao, ngắt cành to, chặt cành lớn thì phúc lộc tài lộc đau chưa thấy nhưng có thể sẽ rước theo những linh hồn vất vưởng về nhà.
Đình chùa là nới linh thiêng, vì hái lộc mà chen lấn xô đẩy, trèo lên cây, phá hoại cảnh quan thì là điều hoàn toàn không nên.
Bởi Phật tại tâm, xin thần phật ban may ban phước cho mình và gia đình nhưng lại hành xử xô bồ ở nơi chốn tâm linh, không biết điều hay lẽ phải, đi ngược lại lời dạy của Phật và không tuân thủ nguyên tắc tôn kính đấng siêu nhiên thì chắc chắn không thể thu được kết quả tốt đẹp.
Hái lộc có rất nhiều cách chứ không nhất thiết phải bẻ cành, bứt cây.
Cụ thể, sau khi đi giao thừa hoặc đi viếng chùa, miếu đầu năm, người dân có thể mua vài cây mía, cành vàng lá ngọc hoặc một chậu cây nhỏ,… như là một hình thức hái lộc.
4. Hái lộc đầu xuân như thế nào mới đúng và được nhiều may mắn?
4.1 Chỉ xin chút lộc nhỏ, không bẻ cành càng to càng tốt
Hái lộc đầu năm như thế nào mới đúng? Việc hái lộc non vào đêm giao thừa sẽ mang lại niềm vui, may mắn và hy vọng về một cuộc sống gia đình hạnh phúc, ấm no. Tuy nhiên khi đi hái lộc, không được bẻ cành to hay là mang dao đi để chặt lộc.
Bẻ lộc nhiều và to không phải là tốt vì sẽ làm hỏng cây. Vì thế mỗi người chỉ nên chọn một cành nhỏ có lá xanh, lá non và có hoa càng tốt để mang về nhà.
Cành lộc có nhiều loại tương ứng với ý nghĩa khác nhau:
- Cành trứng gà sẽ đem về may mắn đường con cái, tượng trưng cho sự sum vầy.
- Cành phất lộc mang mong muốn tài lộc, công danh cho gia đình
- Cành hoa hải đường thể hiện sự giàu sang, phú quý,...
4.2 Cẩn trọng: Hái lộc đầu năm rước vong vào nhà
Người Việt tin rằng cây cối ở những nơi linh thiêng sẽ có những năng lượng đặc biệt trú ngụ, không chỉ thần linh mà cả ma quỷ. Vong hồn những người chưa siêu thoát được sẽ ẩn nấp ở những cây to cây lâu năm, mà thường ở đình chùa sẽ có nhiều vong hồn hơn những nơi khác do là địa điểm tập trung tâm linh.
Vì thế, cây càng lớn thì xác suất có vong trú càng cao, ngắt cành to, chặt cành lớn thì phúc lộc tài lộc đau chưa thấy nhưng có thể sẽ rước theo những linh hồn vất vưởng về nhà.
4.3 Không chen lấn, xô đẩy hái bằng được "Lộc"
Đình chùa là nới linh thiêng, vì hái lộc mà chen lấn xô đẩy, trèo lên cây, phá hoại cảnh quan thì là điều hoàn toàn không nên.
Bởi Phật tại tâm, xin thần phật ban may ban phước cho mình và gia đình nhưng lại hành xử xô bồ ở nơi chốn tâm linh, không biết điều hay lẽ phải, đi ngược lại lời dạy của Phật và không tuân thủ nguyên tắc tôn kính đấng siêu nhiên thì chắc chắn không thể thu được kết quả tốt đẹp.
4.4 Có nhiều hình thức hái lộc, không nhất thiết phải bẻ cây xanh
Hái lộc có rất nhiều cách chứ không nhất thiết phải bẻ cành, bứt cây.
Cụ thể, sau khi đi giao thừa hoặc đi viếng chùa, miếu đầu năm, người dân có thể mua vài cây mía, cành vàng lá ngọc hoặc một chậu cây nhỏ,… như là một hình thức hái lộc.
4.5 Giữ tâm hồn thanh tịnh
Trước tiên, khi hái lộc, chúng ta cần giữ cho tâm hồn mình thanh tịnh và thuần khiết thì "Lộc" mà chúng ta hái được, nhận được mới thật sự tốt đẹp và ý nghĩa. Muốn có cuộc sống tốt đẹp, hưởng lộc nhiều, phước nhiều cần phải gieo nhiều nhân lành.
Do vậy, bên cạnh việc hái lộc, thì chúng ta nên gieo nhân lành, tu tâm tích đức bằng cách nghĩ, nói và làm các việc thiện. Hơn nữa, ông bà ta còn có quan niệm cứ sống đúng với bổn phận của mình, lộc tự nhiên ắt sẽ đến.
5. Lưu ý sau khi đi hái lộc xong
- Khi hái lộc về bạn nên đặt ở những nơi trang trọng như gian chính diện hoặc phía trước bàn thờ. Với những loại có nhựa, chịu khô hạn giỏi thì chỉ cần hơi ấm đầu xuân cũng đủ giúp chúng tươi lâu. Còn loại cây không có nhựa thì cắm trong lọ nước để lộc được tươi lâu hơn.
- Nếu bạn hái lộc vào lúc giao thừa thì cần chú ý lựa chọn cẩn thận để không mang cành lá héo úa hay cành có gai nhọn vào nhà, vì làm thế sẽ mang theo sát khí không tốt cho gia đình.
- Ngoài việc hái lộc non đầu năm và cầu Thần, Phật chỉ trong một ngày năm mới thì hằng ngày mỗi người chúng ta cũng nên tự nhận thức, thay đổi lối sống, cách nghĩ, lời nói của mình, làm những điều đúng theo đạo đức, chuẩn mực xã hội. Có như vậy phúc lộc mới nhanh đến!
Bạn nên biết:
Không nên tùy tiện mang cành vàng, lá ngọc xin ở chùa được coi là “lộc” sau khi cúng bái về bày lên bàn thờ. Trước khi đặt lên bàn thờ bất cứ vật gì cũng nên
Bạn nên biết:
Không nên tùy tiện mang cành vàng, lá ngọc xin ở chùa được coi là “lộc” sau khi cúng bái về bày lên bàn thờ. Trước khi đặt lên bàn thờ bất cứ vật gì cũng nên
6. Chuyên gia tâm linh nói gì về tục hái lộc đầu năm?
Theo các nhà nghiên cứu thuộc Viện Nghiên cứu và Ứng dụng tiềm năng con người (Liên hiệp Hội KH & KT Việt Nam), tục hái lộc là một nét đẹp văn hóa. Lộc là nụ đầu tiên, mầm non mới nhú. Hái lộc ở đền, chùa ngụ ý xin hưởng một chút lộc của Thần, Phật ban cho nhân đầu năm mới.
Tuy nhiên, trong nhiều năm qua, nhận thức của nhiều người về tục hái lộc đầu xuân đã sai lệch, mang khía cạnh tiêu cực. Theo các nhà nghiên cứu, sai lầm lớn nhất là nghĩ rằng cành cây càng to, lộc càng nhiều.
Vì thế nên nhiều người mang hẳn cả dao đi để “chặt lộc” chứ không phải hái lộc. Có người còn trèo lên cây để cao để chọn “lộc đẹp” và không hái riêng cho mình mà còn hái hộ cho bạn bè, người thân. Có người còn lấy cả xe máy chở chậu cây cảnh nhà chùa về cho “đại cát, đại lợi”.
Ngoài đền chùa, nhiều người còn đến các trụ sở ngân hàng, kho bạc... để hái lộc vì nghĩ, cây xanh ở các địa điểm này sẽ cho nhiều tiền tài.
“Lộc” mang rất nhiều nghĩa. Lộc theo nghĩa cụ thể là chồi non mới nhú. Nó biểu hiện sự sinh sôi, nảy nở, phát triển. Đầu xuân là khởi đầu của một năm mà có được một cành lộc như vậy rất ý nghĩa nên những cây đào, cây quất người ta thường chọn cây nhiều hoa và lộc.
Nghĩa thứ hai, lộc là điều tốt đẹp, mong muốn thần thánh có thể mang đến cho mình. Lên chùa thắp một nén hương xin lộc để cầu mong, cầu lộc đó là công danh, sự nghiệp hay sức khỏe… thì lộc đó có thể hiểu là sức khỏe, con cái, cầu công danh. Và hái lộc nên được hiểu theo nghĩa thứ hai.
Sự lạm dụng và hiểu nhầm ý nghĩa tượng trưng tục hái lộc đầu xuân không làm cuộc sống tốt đẹp lên nhờ những cành lộc, nhưng việc bẻ cành, chặt cây là những việc làm không mấy nhân văn của một số người đã và đang tàn phá, hủy hoại môi sinh mà nhiều người đang cố gắng tạo dựng.
Theo vị trụ trì chùa La Dương (Hà Đông, Hà Nội) cho rằng những hành động bẻ cành, bứt cây là sai lầm. Lộc xuân có thể là mua một vài quả khế, cây mía, cành vàng lá ngọc hoặc một chậu cây nho nhỏ... đem về nhà trong ngày đầu năm. Hái lộc theo nhiều cách chứ không nhất thiết phải bẻ cành, bứt cây.
Giáo sư Ngô Đức Thịnh, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và bảo tồn văn hoá tín ngưỡng Việt Nam, Ủy viên Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia thì cho hay, ông cảm thấy buồn khi chứng kiến cảnh cây cối tan tác đêm giao thừa những năm gần đây.
“Gìn giữ phong tục hái lộc là điều đáng quý nhưng bẻ cả cành to đem về nhà, đó là hành vi phá hoại, sai tín ngưỡng”, GS Thịnh nói.
Theo GS Thịnh, mọi người có thể xin lộc đầu năm bằng cách lấy những cành lộc tượng trưng được chuẩn bị sẵn ở đền, chùa, đặt lại đó chút tiền lẻ công đức. Hoặc người dân chọn mua cành lộc bán ở đường, mua một vài quả khế, cây mía hoặc một chậu cây nho nhỏ… đem về nhà trong ngày đầu năm.
Tin cùng chuyên mục: