Sau khi nhận dạng được địa thế môi trường tự nhiên hoặc phân định được dạng tổng thể của khu vực quần cư, ta mới có nền tảng để dự kiến 1 phương án xây dựng tùy theo phong cách Ngũ hành.
Đi vào thực hành, ta sẽ phải tự giải đáp 1 câu đơn giản: Đất đã có sẵn, bây giờ phải chọn kiểu dáng kiến trúc ra sao cho “đạt”?
Giả như cuộc đất thuộc môi trường dạng Thổ, sẽ có 5 trường hợp như sau:
Môi trường Thổ, xây dựng dạng Thổ (A/a) đồng dạng. Theo Ngũ hành, giữa chủ thể (nhà) và khách thể (cảnh quan môi trường) đồng hành, không có vấn đề lợi hay hại. Khác chăng là ở kích thước nhà to hay nhỏ so với xung quanh. Xây dựng nhà ở là tốt.
Xây dựng nhà Kim (A/b) Thổ sinh Kim, theo lý thuyết Ngũ hành, khách sinh cho chủ thì lợi (về mặt tiền bạc làm ăn). Nếu xây nhà mở tiệm bán kim hoàn thì rất thích hợp.
Xây nhà hình Thủy (A/c) Thổ khắc Thủy, chủ thể nhà nước bị đấy khô hút cạn, các thầy phong thủy thường lắc đầu, e rằng bất lợi cho gia chủ, có thể mâu thuẫn với cộng đồng, làng xóm.
Xây nhà hình Mộc: (A/d) Mộc khắc Thổ - Nhà để ở hay trồng trọt thì lợi cho gia chủ.
Xây nhà hình Hỏa: (A/e) Hỏa sinh Thổ - chủ làm lợi cho khách. Làm nhà hàng ăn uống là hưởng lợi. Nếu xây trường học, thư viện hoặc nhà thương, tiệm thuốc... là đúng mục đích giúp ích cho tha nhân.
Xét về mặt lợi – hại, tốt – xấu là như vậy, còn tùy thuộc ở ý nguyện, mục đích sống của mỗi người. Các hành khác cũng theo phương thức trên mà suy luận ra.
