Bác hoán có nghĩa đen là "lột xác", "biến đổi về chất", "biến chất"; chỉ long mạch khi hành tiến không ngừng thay đổi các loại hình núi; loại bỏ hình thô kệch, già cỗi, đờ đẫn, trở nên mềm mại, linh hoạt, trẻ trung, tươi đẹp, mạnh mẽ, kết huyệt mới, cát xương.
| Ảnh minh họa |
Hình thức bác hoán là gián đoạn. Chân long hành mạch tất phải lúc dừng lúc phục, gián đoạn rồi liên tục, liên tục rồi gián đoạn, dừng rồi lại đi. Tuy hình gián đoạn nhưng thế không gián đoạn, núi không liền nhưng khí vẫn tìm cách đi thông. Dương Quân Tùng trong Hám Long Kinh nói: "Những chỗ gián đoạn hình như mất mạch là lúc đi qua khe núi".
Bác hoán Cửu tinh theo thứ tự nhất định:
Trong phong thủy, từ núi Tham Lang đến Cự Môn; từ núi Cự Môn đến núi Lộc Tồn; từ núi Lộc Tồn chạy đến núi Văn Khúc; từ núi Văn Khúc chạy đến núi Liêm Trinh; từ Liêm Trinh chạy đến núi Vũ Khúc; từ núi Vũ Khúc chạy đến núi Phá Quân; từ núi Phá Quân chạy đến núi Tả Phụ; từ núi Tả Phụ chạy đến núi Hữu Bật. Mỗi loại núi đều có từ 9 - 12 chỗ chuyển đổi từ lớn đến nhỏ. Như núi Tham Lang sinh ra tiểu Tham Lang, sau khi biến đổi hết, long mạch tiếp tục chạy tới núi sau.Long mạch biến đổi từ to sang nhỏ, từ thô biến thành nhỏ nhắn, từ già biến thành trẻ. Liêu Vũ trong chương Toàn cục nhập thức ca nói: "Long mạch bác hoán từ to sinh nhỏ. Long mạch từ to biến thành nhỏ kỳ lạ nhất. Biến đổi như người thay áo, như ve lột xác, như tằm lột bỏ kén".Bác hoán là tiêu chí của chân long hành mạch. Long mạch không bác hoán, huyệt không hiển quý, bác hoán càng nhiều càng tốt. Sách Hám Long Kinh nói: "Bác hoán có thể biết cốt khí thật... chỗ long mạch biến đổi có 9 đoạn, gia chủ sẽ đạt công hầu khanh tướng".Vì vậy, tầm long điểm huyệt, nhận biết long mạch biến đổi cũng là một điểm then chốt. Nếu không thể biết long mạch bắt đầu từ đâu, biến hóa ra sao, long mạch dừng, kết huyệt ở đâu hoặc cát long mạch song táng hung. Phần lớn không đạt được chính huyệt đều đại hung.Theo Bí ẩn thời vận