Ngày nay, cỗ chay không chỉ xuất hiện ở chùa mà rất nhiều người hướng Phật đã tự học cách làm cỗ chay tại nhà để cúng rằm, tuần trai, thể hiện tấm lòng thành kính của mình. Tuy chỉ từ những nguyên vật liệu đơn giản nhưng dưới bàn tay khéo léo và sự sáng tạo của người làm thì những mâm cỗ chay đẹp mắt và ngon miệng không thua kém gì những mâm cỗ mặn.
Ăn chay không chỉ vì niềm tin tôn giáo, ăn chay còn là phương pháp dưỡng sinh rất có lợi cho sức khỏe, dễ thực hiện lại tiết kiệm chi phí.
Cỗ chay thường được sử dụng để cúng Phật hoặc cúng tuần cho người đã khuất để linh hồn sớm siêu thoát, hướng về cõi Tây Phương với Phật.
Cỗ chay không câu nệ số món hay các món bắt buộc phải có mà tùy theo điều kiện và sở thích của gia chủ. Có nhiều người còn làm món chay mô phỏng theo món mặn, tạo thành mâm cỗ chay nhưng lại vẫn giữ nguyên những món ăn truyền thống có trong mâm cỗ thông thường như giò chả, nem, canh ngũ sắc,... Vì vậy mà hoàn toàn có thể thay thế cỗ cúng thông thường bằng cỗ chay.