Đạo làm người nhân đức của cổ nhân: Trí tuệ lớn lao đúng đắn đến muôn đời sau

Câu nói: "Tu thân khó ở lúc một mình" hàm ý mỗi người thích thể hiện bản thân nên khi có người khác thì cố gắng tỏ ra mình tốt hoàn hảo. Thế nhưng khi ở một mình nghĩ rằng việc mình làm không ai biết nên dễ làm chuyện sai trái.

Thế nhưng bậc chí nhân quân tử thì luôn soi xét lại bản thân mình mỗi ngày, sống là phải giáo dục con người tự giác tu dưỡng, rèn luyện và cải thiện bản thân, trở thành một người có nhân cách lí tưởng, nhân hậu, trung thực, lương thiện...

 

2. Quân tử thì tích lũy nhiều mà chỉ dùng ít một

Người xưa nói: "Quân tử hậu tích nhi bạc phát" (Tạm dịch: Quân tử thì tích lũy nhiều mà chỉ dùng ít một).

Người quân tử luôn xem trọng việc tích lũy từ tiền bạc cho tới kiến thức, kinh nghiệm chứ không lãng phí thời gian, tiền bạc cho những chuyện không đâu.

 

Trong đối nhân xử thế, quan trọng nhất đó là sự chân thành. Khi hai người thường có quan điểm khác nhau, vẫn tiếp thu những ý kiến khác đưa ra, từ đó dẫn đến chữ "hợp", chứ không phải tranh cãi mà dẫn đến mất lòng nhau.

Sự chân thành sẽ làm rung cảm người đối diện chứ không phải những lời hoa văn nhưng không thực tế. Đó cũng là cách để duy trì tình cảm lâu dài giữa người với người.

Đối xử với nhau chân thành sẽ không tính toán, mưu mô, trục lợi mà luôn giữ tâm trong sáng vô tư và hết lòng vì người. Thậm chí sẵn sàng chịu thiệt thòi về mình, sẵn sàng khoan dung rộng lượng.

"Xử thế quý ở khiêm tốn" nghĩa là dù mình là ai cũng phải thể hiện sự khiêm nhường, đừng tỏ ra rằng mình hiểu biết hơn hay khôn ngoan, giàu có hơn, vì việc đó thật vô nghĩa trong việc xây dựng mối quan hệ tốt đẹp. Thay vào đó, có cơ hội, hãy nghe nhiều hơn, nhìn nhiều và học nhiều hơn.

Người khiêm tốn biết sống một đời bình an, không ngã lòng bởi hư vinh vụt sáng, không mê đắm trong bóng trăng ảo ảnh. 

 

 

 

Trong lá thư dạy con mình, Gia Cát Lượng viết: "Phi đạm bạc vô dĩ minh chí, phi ninh tĩnh vô dĩ trí viễn" (tạm dịch không đạm bạc thì không thể sáng chí, không tĩnh lặng thì không nghĩ được xa xôi).

Những người tham đắm trong việc thỏa mãn bản thân từ ăn uống, tiêu dùng thì khó mà nghĩ được mọi chuyện thông suốt. Người không đủ bình tĩnh, an ổn trong lòng thì khó có được tầm nhìn xa trông rộng.

Thế nên theo cổ nhân, một trong những đức tính đáng quý của bậc quân tử đó là đạm bạc, giản đơn. Họ cho rằng cách sống thanh đạm này không chỉ tốt cho sức khỏe mà còn tốt cho việc tu dưỡng tâm tính.

Đạm bạc không phải là sống một đời nghèo khó mà là biết đủ, cơm đủ ăn, áo đủ mặc, còn lại vui với đạo Trời, tùy duyên hành xử, xa vòng lợi danh, giữ tròn khí tiết.

Sự an tĩnh trong tâm hồn luôn được đề cao vì nó phản ánh quá trình tu dưỡng của một người.