1. Ba việc cần làm mỗi ngày gồm những gì?
Tăng Tử nói: “Mỗi ngày ta dùng ba sự việc để phản tỉnh ngôn hành của bản thân:
- Làm việc cho người khác đã tận tâm tận lực làm hay chưa?
- Giao du với bạn bè có chỗ nào chưa thành thật không?
- Những điều thầy giáo dạy, ta đã học tốt và thực hành vào cuộc sống hay chưa?
Tuân Tử cũng nói: "Quân tử bác học nhi nhật tham tỉnh hồ kỉ, tắc tri minh nhi hành vô quá hĩ" (tạm dịch: Người quân tử học cho rộng mà ngày ngày xét bản thân mình qua ba việc thì trí tuệ sáng suốt mà hành vi được sửa sang, không phạm lỗi lầm).
Từ đó có thể thấy được tầm quan trọng của việc “tự xét mình”. Dùng phương pháp thiết thực nhất để kiểm điểm, phản tỉnh thân, khẩu, ý của mình thường xuyên từ đó ngày càng trở nên tốt hơn. Bằng cách nỗ lực từng ngày như này mới có thể từng bước từng bước đạt được mục đích đề cao bản thân.
1.1 Bạn đã tận tâm chưa?
Theo cách khách quan mà nói thì câu hỏi này cũng không phải là dễ trả lời. Hầu hết chúng ta chỉ nghĩ tới lợi ích cá nhân nên cũng thường chỉ cố cho xong việc còn nếu có hậu quả gì sau đó thì không phải ai cũng thực lòng quan tâm.
Vậy nên tự mình đặt câu hỏi: Mình đã tận tâm chưa cũng là để sự "soi" xem bản thân đã thử đặt mục tiêu chung của tổ chức và đơn vị lên hàng đầu hay chưa, thường xuyên làm như thế thì ta bắt đầu mới tìm cách có trách nhiệm và cống hiến hết mình.
Chỉ cẫn mỗi cá nhân tận tâm với công việc sẽ có tập thể tận tâm với công việc, góp phần tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp, tăng uy tín cho tổ chức, tạo nên những giá trị tốt đẹp hơn cho xã hội.
1.2 Bạn bè có thành thật?
Không ít người trong số đó là kiểu người "độc hại" khi liên tục giận dỗi nếu bạn lỡ lời hay không đủ quan tâm, hoặc họ nhân danh bạn bè để lợi dụng lòng tốt của bạn, nếu không được giúp thì quay sang đổ lỗi, trách móc,...
Thực ra một người là bạn bè chân thật sẽ luôn hiểu và thông cảm, thay vì nói những lời hờn dỗi họ hiểu cho sự bận rộn của ta. Hơn nữa, có những người là bạn bè lâu không liên lạc nhưng vẫn luôn giữ trong lòng tình cảm yêu mến, sự quan tâm nhất định.
Vương Tiểu Ba từng nói: "Tôi chưa bao giờ sợ làm mất lòng bạn bè, vì đã là bạn bè thì không sợ làm mất lòng, người không thể làm mất lòng thì không phải là bạn, đây là tác phong xưa nay của tôi. Từ điểm này bạn cũng có thể đoán được tại sao tôi lại có rất ít bạn".
Nhận diện ngay lập tức những đặc điểm người càng sống càng bạc phước để tránh xa nếu không muốn cuộc sống trong tương lai của mình rơi vào khó khăn.
1.3 Thực hành được điều gì vào cuộc sống?
Việc cuối cùng trong 3 việc cần làm mỗi ngày mà cổ nhân nhắc tới đó là xem những điều thầy giáo dạy, ta đã học tốt và thực hành vào cuộc sống hay chưa?
Lý thuyết và thực hành đều quan trọng như nhau như tay trái và tay phải trên cơ thể của bạn. Mỗi việc đóng vai trò riêng trong quá trình bạn hoàn thiện bản thân. Kiến thức của thầy vẫn mãi là của thầy nếu chúng ta chưa thực sự thực hành, áp dụng vào cuộc sống của mình.
Khi thu lượm được lượng kiến thức nào đó trong ngày mà không có thực hành thì bạn quên đi rất nhanh, cuối cùng thì có vẻ bạn hiểu biết, thông thái đấy nhưng cuộc đời bạn vẫn giẫm chân tại chỗ. Vậy nên đừng quên quá trình thực hành và điều quan trọng là cổ nhân đã nhắc nhở đó là luôn đánh giá xem mỗi ngày mình đã thực hành được gì.
Đôi khi chỉ cần áp dụng một điều nhỏ đã học được ở đâu đó luôn vào cuộc sống là bạn đã cảm thấy những tiến bộ nhỏ mỗi ngày của mình rồi. Đó là một bước nhỏ quan trọng, đặt một viên gạch, tạo nên mảnh ghép cho tương lai tốt đẹp hơn của mỗi người.
2. Vì sao phải luôn tự xét mình?
2.1 Chúng ta thường xuyên mắc đúng sai lầm cũ
Bạn có nhận ra rằng có những việc mình rất giỏi nhưng có những việc mình luôn tệ, luôn sai không? Sau đó ta lại thường oán trách bản thân suốt thời gian dài, nhưng tuyệt nhiên không kiểm điểm, suy xét lại bản thân.
Sau khi mắc phải một sai lầm nào đó, thậm chí tự thề với chính mình rằng sẽ không bao giờ mắc lại sai lầm như vậy nhưng chẳng bao lâu sau, bạn lại mắc lỗi tương tự. Điều này giống như định luật Murphy đã nói rằng: "Khi bạn quyết định sẽ không làm một việc gì đó, bạn sẽ lại làm việc đó trong vô thức".
Dù bạn giàu hay nghèo, bạn đều mang theo một khuyết điểm nhất định nào đó khi đến với thế giới nào. Nếu bạn thường xuyên lặp lại sai lầm đó chính là điểm yếu lớn nhất của bạn, nó nhắc nhở cho bạn nhớ rằng bạn vẫn hành động và có tư duy cũ thì kết quả như cũ mà thôi.
Đây cũng là điều giải thích cho chúng ta hiểu rằng tại sao có những người ly hôn tới 4-5 lần họ vẫn tiếp tục có nguy cơ ly hôn trong những lần tiếp theo. Cho dù họ luôn tin tưởng và lạc quan nhưng chính bản thân họ chưa thay đổi thì kết quả vẫn như cũ mà thôi.
Vậy nên tự xét mình là một bước cực kỳ quan trọng trong 3 việc cần làm mỗi ngày để bạn nhận thức vấn đề của bản thân, từ đó mới có thể tìm ra phương hướng để sửa chữa chúng, trở thành phiên bản tốt hơn trong tương lai.
2.2 Chúng ta quá quan tâm tới bên ngoài
Những người không biết tự suy ngẫm, kiểm điểm sẽ vĩnh viễn sống một cuộc đời tạm bợ, cả ngày chỉ biết oán trách người khác mà không dám kiểm điểm chính mình.
Phát hiện những thiếu sót bên ngoài là điều không hề khó, cái khó là tìm ra thiếu sót của chính bản thân mình. Chỉ có tự suy ngẫm mới giúp con người có thể nhận thức sâu sắc về những sai lầm và thiếu sót của bản thân, giúp bản thân biết quay đầu khi lầm đường lạc lối, không đi vào vết xe đổ và tìm thấy hướng đi đúng đắn cho cuộc đời.
Thời đại mà nhu cầu về vật chất luôn được đề cao hàng đầu thì càng ít người quan tâm tới vấn đề tự xét mình. Chúng ta thường quá chú ý đến người khác và thế giới bên ngoài mà phớt lờ việc nhận thức về chính mình. Cho đến khi chịu tổn thương quá lớn, có người may mắn nhìn ra vấn đề và chịu chỉnh sửa, nhưng ngược lại, có người chôn vùi mình trong đó không thoát ra được.
2.3 Cải thiện bản thân là một hành trình dài
Khái niệm "tốt" của bạn chỉ là tính tương đối, là khái niệm quá chung chung, trong khi đó, nếu không tự tìm ra lỗi của chính mình, cải thiện bản thân thì bạn mãi giẫm chân tại chỗ, phí hoài cả đời người. Đó là lý do có những người 80 tuổi nhưng vẫn bị người đời giễu cợt vì những thói hư tật xấu của họ.
Hãy nhớ rằng cải thiện bản thân là một hành trình dài, không ngừng nghỉ mỗi ngày bạn nhé.
Chuyện kể về một người tên Triệu Khái ở thời nhà Tống đã dùng hạt đậu để kiểm tra sự tiến bộ và lỗi lầm của bản thân trong một ngày. Anh ta đặt ba cái lọ trong thư phòng, một lọ đựng hạt đậu đen, một lọ đựng hạt đậu tương, và một lọ để không.
Mỗi tối trước khi ngủ, anh ta mở ba cái lọ ra, nghĩ lại những lời nói, hành động trong ngày của mình. Nếu làm một việc tốt hoặc có suy nghĩ tốt thì cho một hạt đậu tương vào hộp không; nếu làm một việc xấu hoặc sản sinh niệm đầu bất hảo thì cho một hạt đậu đen vào hộp không.
Xem thêm tin liên quan cùng chuyên mục: